يقول راجى ربِّه المقتدر عبدالرحيم بن الحسين الأثرى و طبرى، محدث و مفسّر بزرگ قرن چهارم، كتاب عظيمش در حديث را «تهذيب الأثار و تفصيل معانى الثابت عن رسول الله من الأخبار» ناميد. آثار متقدمان بسيار است و نيازى به گزارش ديگر آثار نيست.
و سر انجام بايد از نويسنده نكته بين صبحى صالح ياد كنيم كه نوشت:
هيچ دليل توجيه كننده اى نداريم كه «اثر» را ويژه منقول از سلفِ از صحابه و تابعين بدانيم. ^۱
آنچه تا بدين جا آورديم، تعريف عالمان عامه بود از «اثر»؛ امّا برخى از عالمان و محدثان شيعه بر اين باورند كه اين دو همگون هستند؛ مانند شيخ بهايى ـ ره ـ و شهيد ثانى رضوان الله عليه كه آورده است:
اثر، اعم از حديث و خبر است و به هر دوِ آنها اثر گفته مى شود امّا به عكس نه ^۲ .
فيلسوف و محدث جليل ميرداماد مى نويسد:
در ميان عالمان ما رضوان الله عليهم كسانى هستند كه از اين عنوان تنها منقول از امامان ـ ع ـ را مراد مى كردند؛ فقيه محقق، نجم الدين رحمة الله عليه در نگاشته هاى خود غالباً چنين كرده است. امّا رئيس محدثان شيعه ـ رضى الله عنه ـ از عنوان «آثار صحيح» احاديث رسول الله ـ ص ـ و أوصياى صادق آن بزرگوار را مراد كرده است. ^۳
آنچه از تتبع در نگاشته هاى عالمان بر مى آيد و عناوين كتابها در سده هاى آغازين تاريخ اسلام گواهى مى دهد، اين است كه اثر با حديث مترادف است. و عالمان هماره از «آثار» همان احاديث منقول از معصوم ـ ع ـ را مراد مى كرده اند. اين اصطلاحها اگر هم در ميان آثار شيعى يافت شود نوظهور