فصل سوم : اهمّيت و آداب روز عاشورا

۳ / ۱

بزرگى مصيبت عاشورا

۱۹۸۴.علل الشرائع - به نقل از عبد اللَّه بن فضل هاشمى - : به امام صادق عليه السلام گفتم : اى پسر پيامبر خدا ! چه طور روز عاشورا، روز ماتم و اندوه و بى‏تابى و گريه شد ؛ ولى روز رحلت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و روز درگذشت فاطمه عليها السلام و روز شهادت امير مؤمنان عليه السلام و روز كشته شدن امام حسن عليه السلام با زهر ، چنين نشد؟
فرمود: «روز [شهادت‏] حسين عليه السلام، مصيبتى بزرگ‏تر از ديگر روزها دارد. اين ، از آن روست كه اصحاب كسا - كه گرامى‏ترينِ مردمان در پيشگاه خداى متعال‏اند -، پنج تن بودند . وقتى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله از ميان آنان رفت، امير مؤمنان، فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام بودند و آنها براى مردم ، مايه تسليت و دل‏خوشى بودند . نيز هنگامى كه فاطمه عليها السلام در گذشت، دلدارى و تسلّىِ مردم ، با امير مؤمنان و حسن و حسين عليهم السلام بود . همچنين زمانى كه امير مؤمنان عليه السلام در گذشت، مردم با حسن عليه السلام و حسين عليه السلام ، آرامش و تسكين مى‏يافتند . نيز وقتى حسن عليه السلام در گذشت، حسين عليه السلام براى مردم، مايه دلدارى و تسلّى بود ؛ ولى زمانى كه حسين عليه السلام كشته شد، هيچ كس از اصحاب كسا باقى نبود كه مردم ، با او دلدارى و تسكين پيدا كنند.
بنا بر اين، رفتن حسين عليه السلام، به مثابه رفتن همه آنها بود، همان گونه كه بودن ايشان ، به مثابه بودن همه آنها بود. به اين جهت ، روز كشته شدن حسين عليه السلام، بزرگ‏ترين مصيبت بود».
به امام عليه السلام گفتم : اى پسر پيامبر خدا ! چرا على بن الحسين (امام زين العابدين) عليه السلام همچون پدرانش كه براى مردم ، مايه دلدارى و تسلّى بودند، مايه دلدارى و تسلّى نبود؟
امام عليه السلام فرمود: «آرى ؛ على بن الحسين عليه السلام، سَرور عبادت‏پيشگان، و پيشوا و حجّت خدا بر خلق پس از پدرانش بود ؛ ولى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله را نديده بود و از ايشان، چيزى نشنيده بود و علم و ميراثش به واسطه پدرش و جدّش از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله بود، در حالى كه امير مؤمنان، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام در موقعيت‏هاى گوناگون با پيامبر صلى اللَّه عليه و آله ديده شده بودند و هر گاه مردم به يكى از آنها نظر مى‏كردند ، به ياد موقعيت او با پيامبر صلى اللَّه عليه و آله مى‏افتادند و به ياد گفته پيامبر خدا با او و آنچه در باره او

۱۹۸۲.الكافى - به نقل از سفيان بن مُصعَب عبدى [ شاعر ] - : بر امام صادق عليه السلام وارد شدم . فرمود : «به اُمّ فَرْوه‏^۱ بگوييد كه بيايد و بشنود كه با جدّش چه كار كردند» .
اُمّ فَروه آمد و پشت پرده نشست. امام عليه السلام به من فرمود: «بخوان» . [ قصيده‏ام را ] خواندم :

اى اُمّ فَروه ! بكوش كه اشكت جارى باشد.
اُمّ فَروه، مويه كرد و شيون زن‏ها ، بلند شد. امام صادق عليه السلام فرمود: «در! در!». مردم، پشت در ، گِرد آمده بودند [ كه ببينند چه شده است ] . امام صادق عليه السلام كسى را فرستاد كه به آنها بگويد : «يكى از كودكان ما بيهوش شد كه زن‏ها شيون كردند» .^۲

ر . ك : ص ۸۴۶ (فصل چهارم / ثواب شعرخوانى در مصيبت آنان) و ص ۸۷۶ (فصل چهارم / گريه امام صادق عليه السلام) .

۲ / ۶

اندوه فراوان امام صادق عليه السلام به هنگام يادكرد مصيبت جدّش‏

۱۹۸۳.كامل الزيارات - به نقل از ابو عُماره مُنشِد (شعر خوان) - : روزى نشد كه در محضر امام صادق عليه السلام از امام حسين عليه السلام ياد شود و ديده شود كه ايشان، از صبح تا شبِ آن روز ، خندان باشد . مى‏فرمود: «حسين عليه السلام، اشك هر مؤمنى است» .^۳