۱۹۲۸.الإقبال: مىگويم: اى بسا كسى چنين بگويد كه : چه خوب است اندوهى را كه از اوّل دهه محرّم و قبل از زمان كشته شدن امام عليه السلام روا مىدارند، پس از روز عاشورا و به منظور تجديد خاطره شهادت امام عليه السلام نيز داشته باشند.
پس مىگويم: اوّلِ دهه، اندوه به خاطر نگرانى از وضعيتى است كه براى او ايجاد شده است ؛ ولى وقتى كشته شد - كه درودهاى خدا بر او و خاندانش باد - ، مشمول اين سخن خداى متعال مىشود: (و گمان مبر كه كشتهشدگان در راه خدا، مردگان اند ؛ بلكه زندگان اند و در پيشگاه خدا، روزى داده مىشوند و به آنچه خداوند از فضلش به آنها داده، خشنودند، و كسانى كه پس از آنها هنوز به آنها نپيوستهاند، مژده مىدهند كه: بيمى بر آنان نيست و اندوهگين نمىشوند)۱، و هنگامى كه آنها به خوشبختى شهادت، خوش حال شدند، سهيم شدن در خوش حالى آنان پس از كشته شدنشان، لازم است تا با آنان به خوشبختى نايل شويم.۲
۱ / ۳
سال اندوه
۱۹۲۹.مقتل الحسين عليه السلام، خوارزمى : سالى كه حسين عليه السلام در آن كشته شد (يعنى سال ۶۱ هجرى) ، «سال اندوه» نامگذارى شد.۳
۱۹۳۰.التذكرة، قُرطُبى: اتّفاق نظر است كه حسين عليه السلام در روز عاشورا، دهم محرّم سال ۶۱ - كه «سال اندوه» ناميده شده - ، كشته شد.۴
1.آل عمران : آيه ۱۶۹ و ۱۷۰ .
2.أقولُ : ولَعَلَّ قائِلاً يَقولُ : هَلّا كانَ الحُزنُ الَّذي يُعمِلونَهُ مِن أوَّلِ عَشرِ المُحَرَّمِ قَبلَ وُقوعِ القَتلِ ، يُعمِلونَهُ بَعدَ يَومِ عاشوراءَ لِأَجلِ تَجَدُّدِ القَتلِ .
فَأَقولُ : إنَّ أوَّلَ العَشرِ كانَ الحُزنُ خَوفاً مِمّا جَرَتِ الحالُ عَلَيهِ ، فَلَمّا قُتِلَ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيهِ وآلِهِ دَخَلَ تَحتَ قَولِ اللَّهِ تَعالى : (وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَ تَا بَلْ أَحْيَاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ * فَرِحِينَ بِمَا ءَاتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ) ، فَلَمّا صاروا فَرِحينَ بِسَعادَةِ الشَّهادَةِ وَجَبَ المُشارَكَةُ لَهُم فِي السُّرورِ بَعدَ القَتلِ لِنَظفَرَ مَعَهُم بِالسَّعادَةِ (الإقبال : ج ۳ ص ۹۰ ، بحار الأنوار : ج ۹۸ ص ۳۴۴ ح ۶) .
3.إنَّ السَّنَةَ الَّتي قُتِلَ فيهَا الحُسَينُ عليه السلام ، وهِيَ سَنَةُ إحدى وسِتّينَ ، سُمِّيَت عامَ الحُزنِ (مقتل الحسين عليه السلام ، خوارزمى : ج ۲ ص ۴۰) .
4.اِتَّفَقوا عَلى أنَّهُ قُتِلَ يَومَ عاشوراءَ ، العاشِرَ مِنَ المُحَرَّمِ ، سَنَةَ إحدى وسِتّينَ ؛ ويُسَمّى عامَ الحُزنِ (التذكرة ، قرطبى : ج ۲ ص ۲۴۲) .
