۲ / ۴

شمر بن ذى الجوشن‏^۱

۱۷۴۹.ميزان الاعتدال - به نقل از ابو بكر بن عيّاش، از ابو اسحاق - : شِمر با ما نماز مى‏گزارد و سپس چنين دعا مى‏كرد: خداوندا! تو مى‏دانى كه من شريفم . پس مرا بيامرز .
گفتم: چگونه خداوند عزّوجلّ تو را بيامرزد، در حالى كه تو پسر پيامبر خدا را كشتى؟
گفت: واى بر تو! چه مى‏كرديم؟ فرماندهانمان ، ما را به كارى وادار كردند و ما نافرمانى نكرديم . اگر از آنها نافرمانى مى‏كرديم، بدتر از اين خرانِ آبكش مى‏شديم .
گفتم: اين ، عذر بدتر از گناه است! فرمانبرى، تنها در كارهاى نيك است.^۲

۱۷۵۰.الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) - به نقل از ابو اسحاق سَبيعى - : شمر بن ذى الجوشنِ ضِبابى نمى‏توانست و يا نمى‏خواست با ما نماز بگزارد. پس از نماز مى‏آمد و نمازش را مى‏خواند و چنين دعا مى‏كرد: خداوندا! مرا بيامرز، كه من كريمم و فرومايگان ، مرا نزاده‏اند .
به شمر گفتم: تو بد انتخابى كردى، روزى كه به كشتن پسر دختر پيامبر خدا شتافتى .
شمر گفت: اى ابو اسحاق! رهايمان كن. اگر ما آن گونه بوديم كه تو و دوستانت مى‏گوييد ، كه بدتر از خرانِ آبكش بوديم.^۳

۱۷۴۵.الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : عمر بن سعد از كربلا باز گشت و وارد كوفه شد و گفت: هيچ مردى با بدى [و روسياهى‏اى‏] كه من با آن به خانواده‏ام باز گشتم، به سوى خانواده‏اش باز نمى‏گردد! از ابن زياد ، فرمان بردم و خدا را نافرمانى كردم و پيوندِ خويشاوندى را بريدم.^۱

۱۷۴۶.أنساب الأشراف: عمر بن سعد مى‏گفت: هيچ مسافرى، همانند بدى [و روسياهى‏اى ]كه من با آن به خانواده‏ام باز گشتم، به خانواده‏اش باز نمى‏گردد! از تبهكار فاجر، ابن زياد، فرمان بردم و از حاكم عادل ، نافرمانى كردم و خويشاوندىِ شرافتمندانه را بريدم.^۲

۱۷۴۷.تذكرة الخواصّ - به نقل از ابن ابى الدنيا - : عمر بن سعد از نزد ابن زياد برخاست و عازم منزل خود بود، در حالى كه در راه مى‏گفت: هيچ مسافرى همانند من به منزلش نزد خانواده‏اش باز نمى‏گردد! من از ابن زيادِ فاسقِ ستمگر ، پسر فاجر، فرمان بردم و از حاكم دادگر ، نافرمانى كردم و خويشاوندىِ شرافتمندانه را بريدم.
مردم ، [روابط اجتماعى با] عمر بن سعد را تحريم كردند و هر وقت از كنار گروهى عبور مى‏كرد، از او كناره مى‏گرفتند و هر وقت وارد مسجد مى‏شد، مردم از آن بيرون مى‏رفتند و هر كس او را مى‏ديد، ناسزايش مى‏گفت. بدين ترتيب، مجبور به خانه‏نشينى گرديد تا كشته شد.^۳

۱۷۴۸.الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) : عبد الرحمان بن حُمَيد رؤاسى گفت : روزى عمر بن سعد - يعنى پسر ابو وقّاص - پس از كشته شدن حسين عليه السلام ، از مجلس بنى نَهد ، گذر نمود و بر آنها سلام كرد ؛ ولى جواب سلامش را ندادند.
مالك گفت: ابو عُيَينه بارقى ، از عبد الرحمان بن حُمَيد، در باره اين خبر برايم گفت كه : وقتى عمر بن سعد از آن مجلس گذشت، گفت:

كارى كردم كه پيش از من، هيچ آزاده‏اى نكرده بود .خودم ، خودم را چه خوار كردم و قومم هم مرا خوار كردند!^۴