۷ / ۲

سختى‏هاى سفر شام‏

۱۵۵۹.الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة) - به نقل از حُباب بن موسى ، از امام صادق ، از پدرش امام باقر ، از امام زين العابدين عليهم السلام - : ما را از كوفه به سوى يزيد بن معاويه بردند . راه‏هاى كوفه ، پُر از مردم گريان بود و بيشترِ شب گذشته بود ؛ ولى از فراوانى مردم ، نتوانسته بودند ما را عبور دهند .
[با خود] گفتم : اينان ، همان‏ها هستند كه ما را كُشتند و اكنون مى‏گِريند!^۱

۱۵۶۰.الإقبال - به نقل از كتاب المصابيح ، به سندش از امام صادق عليه السلام ، از پدرش امام باقر عليه السلام - : از پدرم على بن الحسين (زين العابدين) عليه السلام در باره بردن او به سوى يزيد پرسيدم .
فرمود : «مرا بر شترى لَنگ و بدون جهاز ، سوار كردند و سر حسين عليه السلام بر بالاى عَلَمى بود و زنانمان ، پشت سرِ من بر اَسترانى بدون پالان ، سوار بودند . كسانى كه ما را مى‏بردند ، از پشت سر و گرداگردمان ، با نيزه ، ما را احاطه كرده بودند و آزار مى‏دادند . اگر اشكى از ديده يكى از ما فرو مى‏چكيد ، با نيزه به سرش مى‏كوبيدند ، تا آن كه وارد شام شديم . جارچى جار زد : اى شاميان ! اينان ، اسيران اهل بيتِ ملعون اند» .^۲

۱۵۶۱.الملهوف : عبيد اللَّه بن زياد ، به يزيد بن معاويه نوشت و او را از كشته شدن حسين عليه السلام و اخبار خانواده‏اش باخبر كرد . . . و هنگامى كه نوشته ابن زياد به يزيد بن معاويه رسيد و از واقعه آگاه شد ، پاسخ نامه را داد و او را مأمور روانه كردن سر حسين عليه السلام و سرهاى كشتگانِ همراه او ، و نيز اثاث و زنان و خانواده حسين عليه السلام كرد .
ابن زياد هم مِحفَر (/ مُحَفِّز) بن ثَعلَبه عائذى را خواست و سرها و اسيران و زنان را به او سپرد . مِحفَر ، آنان را تا شام به سانِ اسيران كفّار برد و اهالىِ همه جا ، صورت‏هاى آنان را مى‏ديدند .^۳

باديه است .
دو . اعتراض‏هايى كه از لحظه شهادت امام حسين عليه السلام عليه حكومت اُمَوى ، حتّى به وسيله برخى طرفداران حكومت و خانواده جنايتكاران ، انجام يافت و بازتابى كه واقعه عاشورا در كوفه به وجود آورد ، قاعدتاً حكومت را از اين كه اسيران و سر مطهّر امام عليه السلام را از مسير شهرها و آبادى‏هاى پُرجمعيتْ عبور دهند ، باز مى‏داشت . متن كامل بهايى نيز مؤيّد اين مسئله است :
مَلاعين كه سرِ حسين عليه السلام [را] از كوفه بيرون آوردند ، خائف بودند از قبائل عرب كه غوغا كنند و از ايشان ، باز ستانند . پس راهى [را ]كه به عراق است ، ترك كردند و بيراه مى‏رفتند .^۱
سه . سرعت انجام گرفتن كار ، در كارهاى حكومتى ، يك اصل است . لازمه رعايت اين اصل ، گذر از كوتاه‏ترين و سريع‏ترين مسير بوده است .

نتيجه نهايى‏

به دليل نبودِ دلايل روشن و قابل اعتماد ، نمى‏توان اظهار نظر قطعى كرد ؛ ولى با توجّه به نكاتى كه گذشت عبور كاروان اسيران كربلا از مسير باديه ، احتمال بيشترى را به خود اختصاص مى‏دهد .

مسير حركت كاروان اسيران كربلا ، از شام به مدينه‏

بر اساس نقشه ويژه دانش‏نامه امام حسين عليه السلام ،^۲ فاصله ميان دمشق تا مدينه ، تقريباً ۱۲۲۹ كيلومتر است و با احتساب دمشق و مدينه ، شامل ۳۲ منزل بوده است . كاروان اسيران ، در بازگشت از شام ، قطعاً اين مقدار مسير را پيموده‏اند و چنانچه در ضمن حركت ، به كربلا هم رفته باشند ، مسيرِ بسيار طولانى‏ترى را سپرى كرده‏اند .
حركت پُررنج خانواده امام عليه السلام و همراهان، از مدينه آغاز شد و به مدينه نيز ختم گرديد و حدّ اقل مسيرى كه اين بزرگواران طى كرده‏اند (با فرض رفتن از كوفه به دمشق از كوتاه‏ترين مسير ، يعنى راه باديه ، و عدم احتساب رفتنِ مجدّد به كربلا) ، حدود ۴۱۰۰ كيلومتر است ، با اين محاسبه :
۴۳۱ كيلومتر (از مدينه به مكّه) + ۱۴۴۷ كيلومتر (از مكّه به كربلا) + ۷۰ كيلومتر (از كربلا به كوفه) + ۹۲۳ كيلومتر (از كوفه به دمشق از راه باديه) + ۱۲۲۹ كيلومتر (از دمشق به مدينه) = ۴۱۰۰ كيلومتر .