دسته پنجم ، گزارشهايى كه از دفن سر امام عليه السلام در مصر (قاهره) حكايت دارند .۱
تأمّل در گزارشهاى ياد شده ،۲ نشان مىدهد كه احتمال اوّل (دفن شدن سر مقدّس امام عليه السلام در كنار قبر امير مؤمنان عليه السلام) ، از منظر رواياتى كه به اهل بيت عليهم السلام نسبت داده شدهاند ، قولى پذيرفته شده است ، در حالى كه از ديدگاه مورّخان و علماى اماميه و نيز تصوّر عمومى شيعيان ، قول به دفن سر در كربلا مشهورتر است و به همين دليل ، تعيين يكى از دو قول ، مشكل است .
مَدفن سرهاى ديگر شهيدان كربلا
گزارشهاى مشهور، حاكى از آن است كه علاوه بر سر مطهّر امام حسين عليه السلام، سر ساير شهداى كربلا نيز از كوفه به شام، فرستاده شده است؛۳ ولى در گزارش وقايع مربوط به انتقال اهل بيت امام حسين عليه السلام از كربلا به كوفه و شام و حاضر نمودن آنان در مجلس يزيد، در اكثر نقلها، تنها از سر مطهّر امام عليه السلام سخن به ميان آمده و البتّه در برخى از متون، اشارهاى به سرهاى ساير شهدا نيز شده است .۴
همچنين منابع معتبر در باره مكان دفن سرهاى شهيدان، ساكت اند و در يافتههاى ما، تنها در ترجمه «الفتوح» ابن اعثم (اثر فارسى مستوفى هروى / ق ۶ ق)، باز گرداندن سرها و الحاق آنها به بدنهايشان در كربلا در بيستم صفر توسّط امام زين العابدين عليه السلام، گزارش شده است.۵ مرحوم سيّد محسن امين در أعيان الشيعة مىگويد :
بعد از سال ۱۳۲۱ هجرى قمرى، در آرامگاه مشهور به «باب الصغير» در دمشق ، مقبرهاى را ديدم كه بر سر درِ آن، سنگى نصب بود و روى آن، اين نوشته بود : «اين جا محلّ دفن سرهاى عباس بن على و على اكبر بن حسين و حبيب بن مُظاهر است» . پس از دو سال، اين مقبره خراب و بازسازى شد و آن سنگ، برداشته شد و در داخل مقبره ضريحى ساختند و نامهاى بسيارى از شهيدان كربلا را بر آن نوشتند ؛ اما حقيقت، اين است كه آن مقبره، بر حسب آنچه بر سر درِ آن بود ، منسوب به آن سه سر شريف است و به گمان قوى ،
1.ر . ك : ص ۴۱۴ (مصر) .
2.براى مطالعه ارزيابىاى تاريخى از مجموع اين گزارشها (و نيز گزارشهاى متفرّد ديگر) ، ر .ك : نگاهى نو به جريان عاشورا : ص ۳۵۵ (مقاله «رأس الحسين و مقامهاى آن» ، به قلم مصطفى صادقى) ؛ تاريخ در آينه پژوهش : ش ۳۶ ص ۷۹ (مقاله «محلّ دفن سر مقدّس امام حسين» ، به قلم محسن رنجبر) ؛ أهل البيت فى مصر ، سيّد هادى خسروشاهى .
3.ر . ك : ص ۳۸۹ (فصل چهارم / فرستادن سرهاى شهدا به سوى يزيد) .
4.ر . ك : ص ۵۱۸ ح ۱۵۷۵ و ص ۵۳۴ ح ۱۵۹۹ و ص ۵۳۸ ح ۱۶۰۴ و ص ۵۴۳ ح ۱۶۱۱ و ص ۶۷۰ ح ۱۷۵۴ .
5.ر.ك: ص ۴۰۲ ح ۱۴۵۴. نيز، ر.ك: ص ۴۰۳ ح ۱۴۵۵ .