فصل ششم: شهادت فرزندان امام حسن عليه السلام‏

۶/ ۱

قاسم بن حسن عليه السلام‏

قاسم‏^۱ ،^۲ فرزند امام حسن عليه السلام است. مادرش كنيز بود و نرجس نام داشت‏^۳ . چهره او چون پاره ماه بود^۴ . به گزارش خوارزمى ، وى هنگام شهادت ، به سنّ بلوغ نرسيده بود^۵ ؛ ولى مؤلّف لباب الأنساب ، او را شانزده ساله مى‏داند .^۶
چگونگى اجازه گرفتن اين نوجوان از امام حسين عليه السلام براى رفتن به ميدان ، حاكى از قوّت معرفت و كمال درايت و شهامت و ايمان اوست . شايد به دليل كمىِ سن ، ابتدا امام حسين عليه السلام به او اجازه ميدان رفتن نداد ؛ امّا قاسم ، آن قدر دست و پاى امام عليه السلام را بوسيد و پافشارى و التماس كرد تا اجازه گرفت و در حالى كه اشك‏هايش بر گونه‏اش مى‏غلتيد، با خواندن اين رَجَز به صف دشمن ، حمله بُرد :

اگر مرا نمى‏شناسيد ، من شاخه حسن‏نواده پيامبرِ برگزيده و امين هستم .
اين حسين است ، همانند اسيرِ به گروگان گرفته شده‏در ميان مردمى كه خدا كند از آب باران دريغ داشته شوند.^۷
او پس از هلاك نمودن تعدادى از سپاه ابن سعد ، به خيل شهيدان پيوست . در «زيارت رجبيّه» ، نام وى آمده‏^۸ و در «زيارت ناحيه مقدّسه» نيز در باره وى آمده است:

بوده است .^۱

يادآورى‏

گفتنى است كه الفتوح ابن اَعثَم و به پيروى از او ، برخى منابع ديگر ، عمر بن على را از شهيدان كربلا معرّفى كرده‏اند و رَجَزى هم براى او نقل نموده‏اند،^۲ در حالى كه برخى منابع ، تصريح دارند كه وى ، همراه امام حسين عليه السلام نبوده و در سال ۷۵ يا ۷۷ هجرى ، در گذشته است‏^۳ . نقلى نيز وجود دارد كه بر اساس آن ، وى به امام عليه السلام هم توصيه كرده كه به سوى كوفه نرود و خود ، ماجراى اين ديدارش با امام عليه السلام را بعدها نقل كرده است . همچنين منابع بسيارى ، ماجراهايى از عمر بن على در زمان عبد الملك مروان ، آورده‏اند كه حاكى از زنده بودن وى پس از حادثه كربلاست . بنا بر اين ، با توجّه به شهرت فراوان ماجراهايى كه زنده بودن وى را پس از كربلا مى‏رسانند ، شهادت او در كربلا ، پذيرفتنى نيست .^۴

ر . ك : ج ۱ ص ۲۸۶ (بخش چهارم / فصل دوم / پيشنهاد عمر بن على بن ابى طالب به امام عليه السلام)
و ص ۵۵۴ (بخش چهارم / فصل ششم / مخالفان رفتن امام عليه السلام به سمت عراق / عمر بن على بن ابى‏طالب عليه السلام) .