كنيه آن بزرگوار ، ابو الفضل‏^۱ و ابو قِربه (صاحب مَشك)^۲ و القابش سقّا^۳ و قمر بنى هاشم‏^۴ است .
عبّاس عليه السلام ، قامتى بلند ، سينه‏اى سِتَبر ، بازوانى توانمند و چهره‏اى بس زيبا داشت ، بدان‏سان كه او را «ماه بنى‏هاشم» مى‏گفتند .
او از آغاز قيام ابا عبد اللَّه الحسين عليه السلام ، همراه و همدل ايشان و در هنگامه نبرد كربلا ، پرچمدار سپاه او بود .^۵ عبّاس عليه السلام ، در روزهاى سخت محاصره امام عليه السلام و يارانش ، سقايت سپاه و آب‏رسانى به كودكان را بر عهده داشت .^۶
او در آستانه شب عاشورا ، در جمع همراهان حسين عليه السلام ، هنگامى كه امام عليه السلام از آنها خواسته بود تا بروند و ايشان را تنها بگذارند ، اوّلين كسى بود كه با جملاتى سرشار از عشق و ايمان ، و آكَنده از ايثار ، هم‏گامى و جان‏فشانى‏اش را اعلام كرد .^۷
شمر بن ذى الجوشن ، در كربلا براى عبّاس عليه السلام و سه برادرش ، امان‏نامه آورد . او كه در آغاز ، حتّى از رويارو شدن با شمر ، نفرت داشت ، در ردّ پيشنهاد سفاهت‏آميز او ، شكوهمند و استوار ، گفت:
لَعَنَكَ اللَّهُ ولَعَنَ أمانَكَ!.. أتُؤَمِّنُنا وابنُ بِنتِ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله لا أمانَ لَهُ؟!لعنت خدا بر تو و امان‏نامه‏ات باد! ... آيا به ما امان مى‏دهى ، در حالى كه پسر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله در امان نيست ؟!^۸
عبّاس عليه السلام ، در كلام امامان عليهم السلام ، به ايثار ، تيزبينى ، استوارى در ايمان ، جهاد عظيم ، آزمايش نيكو^۹ و داشتن جايگاه رَشك‏آور در قيامت ، ستوده شده است .^۱۰

ضحّاك مِشرَفى ، در سند نخستين - كه اندكى پيش بيان شد - ، گفته است : خَولى بن يزيد ، تيرى به عثمان بن على زد و او را ناتوان كرد . سپس مردى از بنى اَبان بن دارِم ، به او يورش بُرد و او را كُشت و سرش را جدا كرد .
عثمان بن على ، همان است كه از امام على عليه السلام روايت شده كه در باره‏اش فرمود : «همانا او را به نام برادرم عثمان بن مَظعون ناميدم» .^۱

۱۰۳۹.الإرشاد : خَولى بن يزيد اَصبَحى ، عثمان بن على را - كه جاى برادرانش را [ در ميدان ]گرفته بود - ، نشانه گرفت و تيرى به او زد و او را بر زمين انداخت . سپس مردى از بنى دارِم ، به او حمله بُرد و سرش را جدا كرد .^۲

۵/ ۵

عبّاس بن على عليه السلام‏

عبّاس عليه السلام ، جلوه عشق و ايثار ، تبلور رادمردى ، صفا و وقار ، و تجسّم شجاعت ، شهامت و كرامت است . او در ميان حماسه‏آفرينان كربلا و شهيدان تاريخ ، از چنان جايگاه بلند و مكانت والايى برخوردار است كه به گفته سيّد الساجدين ، زين العابدين عليه السلام :
إنَّ لِلعَبّاسِ عِندَ اللَّهِ تَبارَكَ وَ تَعالى‏ مَنزِلَةً يَغبِطُهُ بِها جَميعُ الشُّهَداءِ يَومَ القِيامَةِ ^۳ .
براى عبّاس عليه السلام ، نزد خداوند - تبارك و تعالى - ، منزلتى است كه همه شهدا در روز قيامت ، به او رَشك مى‏برند .
او از مادرى بزرگوار از قبيله بنى كِلاب - كه شجاع‏ترين ، رزم‏آورترين و تيزْتك‏ترين مردانِ روزگار را در خود داشت - ، و در دامان پُرمهر او و در كنار برادران بى‏نظيرى همچون امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام ، باليد و رشد كرد .