495
دانشنامه قرآن و حديث 15

حديث

۲۷.الكافىـ به نقل از ابو بصير ـ :از امام صادق عليه السلام در باره اين آيات : «قوم ثمود، هشدار دهندگان را تكذيب كردند و گفتند : آيا يك بشرى را كه از جنس خود پيروى كنيم؟ در اين صورت، ما واقعا در گم راهى و آتش دوزخ خواهيم بود . آيا از ميان ما [وحى] بر او القا شده است ؟ [نه؛] بلكه او دروغگويى، گستاخ است» پرسيدم .
فرمود : «اين [عذاب قوم ثمود] بِدان سبب بود كه صالح را تكذيب كردند . خداوندت هرگز هيچ قومى را نابود نمى كند، مگر آن كه پيش تر، پيامبران را به سوى آنان مى فرستد تا برايشان حجّت آورند . از اين رو خداوند، صالح را به سوى ثمود فرستاد و او آنها را به خدا فرا خواند؛ ليكن اين قوم، دعوتش را نپذيرفتند و در برابرش سركشى نمودند و گفتند : ما به تو ايمان نمى آوريم، مگر آن كه از اين كوه، ماده شترى ده ماه حامله را برايمان بيرون آورى .
ثموديان، آن كوه را گرامى مى داشتند و مى پرستيدند و سَرِ هر سال ، نزد آن قربانى مى كردند و در پاى آن ، اجتماع مى نمودند . از اين رو به او گفتند : اگر آن طور كه ادّعا مى كنى ، به پيامبرى فرستاده شده اى ، از خدايت برايمان بخواه كه از اين كوه، ماده شترى ده ماه حامله بيرون آورده شود . و خدا آن را همان گونه كه خواسته بودند ، بيرون آورد .
سپس خداى ـ تبارك و تعالى ـ به او وحى فرمود كه : اى صالح ! به آنها بگو خدا چنين مقرّر كرده است كه حقّابه، يك روز از آنِ اين ماده شتر باشد و يك روز از آنِ شما . چون روز آشاميدن ماده شتر مى شد، آن روز، [ماده شتر] آب مى نوشيد و مردم، آن را مى دوشيدند و كوچك و بزرگ در آن روز از شيرش مى خوردند ، و چون شب مى شد و صبح روز بعد فرا مى رسيد، مردم به طرف آب مى رفتند و آن روز از آن مى نوشيدند و ماده شتر در آن روز نمى آشاميد .
مدّت ها بدين منوال گذشت، تا آن كه مردم در برابر خدا سركشى آغازيدند و نزد يكديگر رفتند و گفتند : اين ماده شتر را بكُشيد و از شرّ آن راحت شويد . خوش نداريم كه يك روز، او بياشامد و يك روز، ما بياشاميم . سپس گفتند : چه كسى حاضر است آن را بكشد ؟ هر چه قدر مزد خواست، به او مى دهيم . مردى سُرخه... و تيره بخت و بدشگون نزدشان آمد و آنها مزدى برايش قرار دادند . چون ماده شتر طبق معمول به طرف آب آمد ، مَرد، آن را به حال خود وا گذاشت تا آشاميد و بر گشت . آن گاه بر سر راهش نشست و ضربه اى به آن زد كه كارگر نيفتاد . ضربه اى ديگر زد و آن حيوان را كشت ، كه به پهلو به زمين افتاد ، و كرّه اش گريخت و بالاى كوه رفت و سه بار به طرف آسمان، بانگ بر آورد . قوم صالح آمدند و هر يك از آنان ضربه اى بر شتر زدند و گوشت آن را ميان خود ، قسمت كردند و كوچك و بزرگ ، همگى ، از آن خوردند .
صالح، چون اين رخداد را ديد ، نزد ايشان آمد و گفت : اى قوم من ! چرا اين كار را كرديد ؟! آيا از پروردگارتان نافرمانى نموديد ؟ !
خداى ـ تبارك و تعالى ـ به صالح عليه السلام وحى فرمود كه : قوم تو سركشى و تجاوز كردند . ماده شترى را كه به سان [معجزه و] حجّتى بر آنان فرستادم ، كشتند ، در صورتى كه نه تنها برايشان زيانى در بر نداشت، بلكه بيشترين سود را به آنان مى رسانْد . پس به آنان بگو : من تا سه روز ديگر، عذابم را بر آنان خواهم فرستاد . اگر [در اين مدّت ]توبه كردند و برگشتند، توبه شان را مى پذيرم و عذابم را از آنان باز مى دارم ؛ ولى اگر توبه نكردند و بر نگشتند، در روز سوم، عذابم را بر آنان فرود مى آورم .
صالح عليه السلام نزد آنان رفت و گفت : من پيك پروردگارم به سوى شما هستم . او به شما مى فرمايد : اگر توبه كرديد و باز گشتيد و آمرزش طلبيديد، شما را مى آمرزم و توبه تان را مى پذيرم .
چون صالح، اين سخن را به آنان گفت، بر سركشى و پليدى خويش افزودند و گفتند : اى صالح ! آنچه را به ما وعده مى دهى، براى ما بياور، اگر از راستگويانى !... .
چون شب به نيمه رسيد ، جبرئيل عليه السلام نزدشان آمد و بر آنان چنان بانگى زد كه از آن بانگ، پرده هاى گوششان پاره شد ، و دل هايشان تركيد و جگرهايشان از هم شكافت... و همگى در طرفة العينى مُردند... و صبحگاهان در خانه ها و بسترهايشان پيكرهايى بى جان بودند . سپس خداوند، افزون بر آن بانگ ، آتشى از آسمان فرستاد كه تمام آنها را سوزاند . اين، ماجراى آنان بود» .


دانشنامه قرآن و حديث 15
494

الحديث

۲۷.الكافي عن أبي بصير عن الإمام الصادق عليه السلام ، قال :قُلتُ لَهُ : « كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِالنُّذُرِ * فَقَالُواْ أَبَشَرًا مِّنَّا وَاحِدًا نَّتَّبِعُهُ إِنَّا إِذًا لَّفِى ضَلَالٍ وَ سُعُرٍ * أَءُلْقِىَ الذِّكْرُ عَلَيْهِ مِن بَيْنِنَا بَلْ هُوَ كَذَّابٌ أَشِرٌ » ؟ قالَ : هذا كانَ بِما كَذَّبوا بِهِ صالِحاً ، وما أهلَكَ اللّهُ عز و جلقَوماً قَطُّ حَتّى يَبعَثَ إلَيهِم قَبلَ ذلِكَ الرُّسُلَ فَيَحتَجُّوا عَلَيهِم ، فَبَعَثَ اللّهُ إلَيهِم صالِحاً ، فَدَعاهُم إلَى اللّهِ فَلَم يُجيبوا وعَتَوا عَلَيهِ ، وقالوا : لَن نُؤمِنَ لَكَ حَتّى تُخرِجَ لَنا مِن هذِهِ الصَّخرَةِ ناقَةً عُشَراءَ ۱ ، وكانَتِ الصَّخرَةُ يُعَظِّمُونَها ويَعبُدونَها ويُذَبِّحونَ عِندَها في رَأسِ كُلِّ سَنَةٍ ، ويَجتَمِعونَ عِندَها ، فَقالوا لَهُ : إن كُنتَ كَما تَزعُمُ نَبِيّاً رَسولاً فَادعُ لَنا إلهَكَ حَتّى يُخرِجَ ۲ لَنا مِن هذِهِ الصَّخرَةِ الصَّمّاءِ ناقَةً عُشَراءَ . فَأَخرَجَهَا اللّهُ كَما طَلَبوا مِنهُ .
ثُمَّ أوحَى اللّهُ تَبارَكَ وتَعَالى إلَيهِ : أن يا صالِحُ ، قُل لَهُم إنَّ اللّهَ قَد جَعَلَ لِهذِهِ النّاقَةِ مِنَ الماءِ شِربَ يَومٍ ولَكُم شِربَ يَومٍ ، وكانَتِ النّاقَةُ إذا كانَ يَومُ شِربِها شَرِبَتِ الماءَ ذلِكَ اليَومَ ، فَيَحلُبونَها فَلا يَبقى صَغيرٌ ولا كَبيرٌ إلّا شَرِبَ مِن لَبَنِها يَومَهُم ذلِكَ ، فَإِذا كانَ اللَّيلُ وأَصبَحوا غَدَوا إلى مائِهِم فَشَرِبوا مِنهُ ذلِكَ اليَومَ ولَم تَشرَبِ النّاقَةُ ذلِكَ اليَومَ ، فَمَكَثوا بِذلِكَ ما شاءَ اللّهُ .
ثُمَّ إنَّهُم عَتَوا عَلَى اللّهِ ، ومَشى بَعضُهُم إلى بَعضٍ وقالوا : اِعقِرُوا هذِهِ النّاقَةَ وَاستَريحوا مِنها ، لا نَرضى أن يَكونَ لَنا شِربُ يَومٍ ولَها شِربُ يَومٍ ، ثُمَّ قالوا : مَنِ الَّذي يَلي قَتلَها ونَجعَلَ لَهُ جُعلاً ۳ ما أحَبَّ؟ فَجاءَهُم رَجُلٌ أحمَرُ ... شَقِيٌّ مِنَ الأَشقِياءِ مَشؤومٌ عَلَيهِم ، فَجَعَلوا لَهُ جُعلاً ، فَلَمَّا تَوَجَّهَتِ النّاقَةُ إلَى الماءِ الَّذي كانَت تَرِدُهُ ، تَرَكَها حَتّى شَرِبَتِ الماءَ وأَقبَلَت راجِعَةً ، فَقَعَدَ لَها في طَريقِها فَضَرَبَها بِالسَّيفِ ضَربَةً فَلَم تَعمَل شَيئاً ، فَضَرَبَها ضَربَةً اُخرى فَقَتَلَها ، وخَرَّت إلَى الأَرضِ عَلى جَنبِها ، وهَرَبَ فَصيلُها حَتّى صَعِدَ إلَى الجَبَلِ ، فَرَغى ثَلاثَ مَرّاتٍ إلَى السَّماءِ ، وأَقبَلَ قَومُ صالِحٍ، فَلَم يَبقَ أحَدٌ مِنهُم إلّا شَرِكَهُ في ضَربَتِهِ ، وَاقتَسَموا لَحمَها فيما بَينَهُم ، فَلَم يَبقَ مِنهُم صَغيرٌ ولا كَبيرٌ إلّا أكَلَ مِنها .
فَلَمّا رَأى ذلِكَ صالِحٌ أقبَلَ إلَيهِم فَقالَ : يا قَومِ! ما دَعاكُم إلى ما صَنَعتُم ؟ أعَصَيتُم رَبَّكُم ؟
فَأَوحَى اللّهُ تَبارَكَ وتَعالى إلى صالِحٍ عليه السلام : إنَّ قَومَكَ قَد طَغَوا وبَغَوا ، وقَتَلوا ناقَةً بَعَثتُها إلَيهِم حُجَّةً عَلَيهِم ، ولَم يَكُن عَلَيهِم فيها ضَرَرٌ ، وكانَ لَهُم مِنها أعظَمُ المَنفَعَةِ ، فَقُل لَهُم : إنّي مُرسِلٌ عَلَيكُم عَذابي إلى ثَلاثَةِ أيّامٍ ، فَإِن هُم تابوا ورَجَعوا قَبِلتُ تَوبَتَهُم وصَدَدتُ عَنهُم ، وإن هُم لَم يَتوبوا ولَم يَرجِعوا بَعَثتُ عَلَيهِم عَذابي فِي اليَومِ الثَّالِثِ .
فَأَتَاهُم صالِحٌ عليه السلام فَقالَ لَهُم : يا قَومِ ، إنّي رَسولُ رَبِّكُم إلَيكُم ، وهُوَ يَقولُ لَكُم : إن أنتُم تُبتُم ورَجَعتُم وَاستَغفَرتُم ، غَفَرتُ لَكُم وتُبتُ عَلَيكُم . فَلَمّا قالَ لَهُم ذلِكَ كانوا أعتى ۴ ما كانوا وأَخبَثَ ، وقالوا : يا صالِحُ! ائتِنا بِما تَعِدُنا إن كُنتَ مِنَ الصّادِقينَ ۵ ... .
فَلَمّا كانَ نِصفُ اللَّيلِ أتاهُم جَبرَئيلُ عليه السلام فَصَرَخَ بِهِم صَرخَةً خَرَقَت تِلكَ الصَّرخَةُ أسماعَهُم ، وفَلَقَت قُلوبَهُم ، وصَدَعَت أكبادَهُم ... فَماتوا أجمَعونَ في طَرفَةِ عَينٍ ... فَأَصبَحوا في دِيارِهِم ومَضاجِعِهِم مَوتى أجمَعينَ ، ثُمَّ أرسَلَ اللّهُ عَلَيهِم مَعَ الصَّيحَةِ النّارَ مِنَ السَّماءِ ، فَأَحرَقَتهُم أجمَعينَ . وكانَت هذِهِ قِصَّتَهُم . ۶

1.ناقَةٌ عُشَراء : أتى على حَملِها عشرة أشهر (المصباح المنير : ص ۴۱۱ «عشر») .

2.في المصدر : «تخرج» ، والتصويب من بحار الأنوار .

3.الجُعلُ : الاُجرَةُ على الشيء فعلاً أو قولاً (النهاية : ج ۱ ص ۲۷۶ «جعل») .

4.عَتا : استَكبَرَ (المصباح المنير : ص ۳۹۲ «عتا») .

5.إشارة إلى الآية ۷۷ من سورة الأعراف .

6.الكافي : ج ۸ ص ۱۸۷ ح ۲۱۴ ، قصص الأنبياء للراوندي : ص ۹۷ ح ۹۰ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۱۱ ص ۳۸۸ ح ۱۴ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 15
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 99399
صفحه از 618
پرینت  ارسال به