443
دانشنامه قرآن و حديث 15

به خدا سوگند ، من از فقر بر شما نمى ترسم ؛ بلكه از اين بر شما مى ترسم كه دنيا بر شما گسترده شود ، چنان كه براى پيشينيان شما گسترده شد، و بر سرِ دنيا به رقابت برخيزيد ، همچنان كه آنان به رقابت برخاستند، و دنيا شما را به هلاكت افكند ، همچنان كه آنان را به هلاكت افكند.
پيش بينى پيامبر صلى الله عليه و آله پس از ايشان تحقّق يافت . دومين زمامدار جامعه اسلامى پس از ايشان، صريحا اعتراف مى كند كه :
بُلينا بِالضَّرّاءِ فَصَبرنا ، وَ بُلينا بِالسَّرّاءِ فَلَم نَصبِر . ۱
در آزمايش با سختى ها، مقاومت كرديم؛ ولى در آزمايش با خوشى ها، پايدار نبوديم .
حوادث صدر اسلام پس از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، شاهد صحّت اين سخن است . بديهى است كه اين موضوع، به مسلمانان صدر اسلام اختصاص ندارد ؛ بلكه در همه دوران هاى تاريخ و از جمله تاريخ انقلاب اسلامى ايران نيز مى توان نمونه هايى براى آن ارائه كرد .
و اكنون ، متن آيات و احاديثى كه در آنها «بلا» يا واژه هاى معادل آن، در معناى «آزمون» به كار رفته اند، در پنج فصل ارائه مى گردد . گفتنى است مواردى كه اين واژه ها در معناى مصيبت و شُرور استعمال شده اند، در عناوين خاصّ خود ، به تفصيل خواهند آمد، إن شاء اللّه .

1.تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۳۷۷ ح ۲۲۲ ، الأمالى، صدوق : ص ۳۰۲ ح ۴ ، تحف العقول : ص ۳۵۹ ، بحار الأنوار : ج ۷۱ ص ۴۱ ح ۳۱ .


دانشنامه قرآن و حديث 15
442

است .
و در حديثى ديگر از امام صادق عليه السلام آمده :
إنَّ اللّهَت أنعَمَ عَلى قَومٍ بِالمَواهِبِ فَلَم يَشكُروا ، فَصارَت عَلَيهِم وَبالاً ، وَ ابتَلى قَوما بِالمَصائِبِ فَصَبَروا ، فَصارَت عَلَيهِم نِعمَةً . ۱
خداوندت به مردمى نعمت هايى داد ؛ امّا آنان شكر آنها را به جاى نياوردند . در نتيجه ، آن نعمت ها وبال آنان شد ، و مردمى را به مصيبت ها گرفتار كرد ؛ ليكن آنان صبر كردند و در نتيجه ، آن مصائب به نعمت تبديل شدند .
بر اين اساس ، نه تنها آزمايش به وسيله مشكلات و مصائب زندگى، سخت و كسب موفّقيت در آنها دشوار است، بلكه موفّقيت در آزمايش به وسيله نعمت و رفاه نيز سخت است ؛ بلكه گاه ، موفّقيت در آزمايش به وسيله نعمت، به مراتب دشوارتر از موفّقيت در آزمايش به وسيله مصيبت است . چه بسا انسان هايى كه در آزمونِ سختى ها ، مقاومت كردند و سربلند و پيروز شدند ؛ امّا در آزمون نعمت و قدرت و رياست ، شكست خوردند .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيز پيش بينى مى نمود كه مسلمانان صدر اسلام كه در آزمون سختى ها مقاومت كردند و پيروز شدند ، در آزمون نعمت و قدرت، شكست بخورند . از اين رو، در حديثى ، خطاب به آنان فرمود :
فَوَ اللّهِ لَا الفَقرَ أخشى عَلَيكُم ، وَ لكِن أخشى عَلَيكُم أن تُبسَطَ عَلَيكُمُ الدُّنيا ، كَما بُسِطَت عَلى مَن كانَ قَبلَكُم ، فَتَنافَسوها كَما تَنافَسوها ، وَ تُهلِكُكُم كَما أهلَكَتهُم . ۲

1.كذا في الأصل ، وفي المصدر : الحسن .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 15
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 99392
صفحه از 618
پرینت  ارسال به