الف ـ آثار زيانبار درخواست مزد براى تبليغ

براى پاسخ گفتن به سؤال اوّل و پى بردن به حكمت تأكيد انبياى الهى بر رايگان بودن تبليغ آنها كافى است قدرى در آثار زيانبار درخواست مزد براى تبليغ ، تأمّل كنيم :

۱ . از ميان رفتن اخلاص

نخستين ركن اخلاقى تبليغ دين ، اخلاص است كه با درخواست مزد براى تبليغ ، اين ركن اساسى صدمه خواهد ديد و مبلّغ ، مصداق كسانى خواهد شد كه امام على عليه السلام در باره آنان فرموده است :
يَطلُبُ الدُّنيا بِعَمَلِ الآخِرَةَ ، و لا يَطلُبُ الآخِرَةَ بِعَمَلِ الدُّنيا . ^۱
دنيا را با اعمالى طلب مى كند كه از آنِ آخرت اند و آخرت را با اعمالى طلب نمى كند كه از آنِ دنيايند .
بدين سان ، كسى كه مى تواند امور مربوط به زندگى دنيوى خود را با انگيزه الهى ، به امور اخروى تبديل نمايد ، ^۲ اينك با درخواست پاداش براى تبليغ ـ كه امرى الهى و معنوى است ـ ، آن را وسيله امرار معاش و تأمين زندگى (و به تعبير امام على عليه السلام : دنياخواهى) كرده است . در اين باره ، از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه :
مَنِ احتاجَ النّاسُ إلَيهِ لِيُفَقِّهَهُم فى دينهِم ، فَيَسأَلُهُم الاُجرَةَ ، كانَ حَقيقاً عَلَى اللّهِ أن يُدخِلَهُ نارَ جَهَنَّمَ . ^۳
هر كس كه مردم براى فراگيرى دينشان به او نيازمند باشند و او از آنان مزد بخواهد ، بر خداوند ، رواست كه او را در آتش جهنّم در اندازد .

يعنى بگو : من هرگز چيزى در مقابل رساندن پيام الهى از شما نمى خواهم و من نيز همچون ساير انبياى الهى ، بى مزد و منّت ، خدمت گزار مردم هستم و آنچه بر آن نامِ مزد نهاده ام ، در واقع ، چيزى نيست كه منافع شخصى مرا تأمين كند ؛ بلكه به عكس ، براى تأمين منافع شماست كه با اين تعبير لطيف و عاطفى ، خواستم شما را بر حفظ آن بر انگيزم تا پس از من ، از راه صحيح و استوار ، منحرف نگرديد .
همچنين براى توضيح بيشتر فرمود :
« قُلْ مَا أَسْئلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَاءَ أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلاً . ^۱
براى تبليغ رسالتم ، مزدى نمى خواهم ، مگر اين كه هر كس بخواهد ، راهى به سوى پروردگارش در پيش گيرد » .
بنا بر اين ، آنچه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به عنوان مزد رسالت خواست ، در حقيقت ، انتخاب راه خداست كه همان راه ارزش هاى دينى و تكامل مادّى و معنوى انسان است كه در رهبرى الهى تجسّم پيدا مى كند و اهل بيت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، كامل ترين مصاديق رهبران الهى هستند . ^۲
با عنايت به اين مقدّمه در مورد مزد تبليغ ، چند پرسش ، قابل طرح است :
۱ . حكمتِ آن همه تأكيد انبياى الهى بر نخواستن مزد براى تبليغ رسالت چيست ؟ و آيا با عنايت به سيره پيامبران الهى ، مبلّغان ـ كه وارثان آنها هستند ـ مى توانند در مقابل تبليغ ، از مردم ، مزد طلب كنند ؟
۲ . گرفتن پاداش تبليغ ، بدون درخواست آن ، چه حكمى دارد ؟
۳ . در صورتى كه تبليغْ رايگان باشد ، نيازهاى اقتصادى مبلّغ ، چگونه تأمين مى گردد ؟