291
دانشنامه قرآن و حديث 15

۴۰۹.الخرائج و الجرائحـ به نقل از ابو بصير ـ :در كوفه به زنى قرآن مى آموختم . در اين بين با او در موردى شوخى كردم . هنگامى كه نزد امام باقر عليه السلام رفتم ، مرا نكوهش كرد و فرمود : «كسى كه در خلوت ، مرتكب گناه مى شود ، خداوند به او اعتنا نمى كند . به آن زن ، چه گفتى ؟» .
چهره ام را از روى شرم پوشاندم و توبه كردم . امام باقر عليه السلام فرمود : «ديگر تكرار نكن» .

۴۱۰.تفسير العيّاشىـ به نقل از يعقوب بن شعيب ـ :به ايشان (امام صادق عليه السلام ) گفتم : اين سخن خداوند به چه معناست : «آيا مردم را به نيكى فرمان مى دهيد و خودتان را فراموش مى كنيد ؟ !» ؟ امام عليه السلام ، دستش را بر گلويش گذاشت و فرمود : «به سان كسى كه خود را گردن بزند» .

۴۱۱.امام صادق عليه السلام :هر گاه عالم به علمش عمل نكند ، موعظه اش از دل ها محو مى شود ، همان گونه كه باران از روى سنگ صاف مى گذرد .

۴۱۲.امام صادق عليه السلام :گاه به شخصى بر مى خورى كه يك «لام» و «واو» را نمى اندازد . سخنورى است زبان آور ؛ امّا دلش از شب ديجور ، تاريك تر است ، و [در مقابل] به شخصى بر مى خورى كه نمى تواند با زبانش آنچه را در دلش هست ، بازگو كند ؛ امّا دلش به سان روشنايى چراغ ، روشنايى دارد .

۴۱۳.امام صادق عليه السلام :هر گاه ديدى كه حق ، مُرده و اهلش از بين رفته اند ... و ديدى كه بالاى مَنابر به پرهيزگارى فرمان مى دهند ، امّا گوينده بِدانچه فرمان مى دهد ، عمل نمى كند ... ، آن هنگام ، هشيار باش و از خداوند عز و جل نجات بطلب .

۴۱۴.مصباح الشريعةـ در حديثى كه به امام صادق عليه السلام نسبت داده شده است ـ :مَثَل موعظه كننده و شنونده موعظه ، به سان بيدار و خواب است . هر كس از خواب غفلت و مخالفت ها و نافرمانى ها بيدار شود ، شايسته است كه ديگرى را از آن خواب ، بيدار كند ؛ امّا آن كه در پرتگاه هاى مرزشكنى سير مى كند و با دوست داشتن سُمعه ، ريا ، شهرت و ظاهرسازى ميان مردم ، در دشت هاى انحراف و ترك حيا غوطه ور است و خود را به زيور صالحان آراسته است و با گفتارش ، آبادى درونْ مايه اش را به رخ مى كشد ، امّا در حقيقت ، عارى از آنهاست ، وحشت ستايشْ دوستى ، او را در خود فرو برده و تاريكىِ آز ، بر او پرده افكنده است . وه كه هواى نفس ، چه قدر او را در فتنه فرو افكنده و چه قدر مردم را با سخنانش گم راه كرده است !


دانشنامه قرآن و حديث 15
290

۴۰۹.الخرائج والجرائح عن أبي بصير :كُنتُ اُقرِئُ امرَأَةً القُرآنَ بِالكوفَةِ ، فَمازَحتُها بِشَيءٍ ، فَلَمّا دَخَلتُ عَلى أبي جَعفَرٍ عليه السلام عاتَبَني وقالَ : مَنِ ارتَكَبَ الذَّنبَ فِي الخَلاءِ لَم يَعبَأِ اللّهُ بِهِ . أيُّ شَيءٍ قُلتَ لِلمَرأَةِ ؟ فَغَطَّيتُ وَجهي حَياءً ، وتُبتُ .
فَقالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : لا تَعُد . ۱

۴۱۰.تفسير العيّاشي عن يعقوب بن شعيب عن أبي عبد اللّه عليه السلام :قُلتُ : قَولُهُ : «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ» ؟ قالَ : فَوَضَعَ يَدَهُ عَلى حَلقِهِ ؛ قالَ : كَالذّابِحِ نَفسَهُ . ۲

۴۱۱.الإمام الصادق عليه السلام :إنَّ العالِمَ إذا لَم يَعمَل بِعِلمِهِ زَلَّت مَوعِظَتُهُ عَنِ القُلوبِ كَما يَزِلُّ المَطَرُ عَنِ الصَّفا . ۳

۴۱۲.عنه عليه السلام :تَجِدُ الرَّجُلَ لا يُخطِئُ بِلامٍ ولا واوٍ ، خَطيبا مِصقَعا ، ولَقَلبُهُ أشَدُّ ظُلمَةً مِنَ اللَّيلِ المُظلِمِ ! وتَجِدُ الرَّجُلَ لا يَستَطيعُ يُعَبِّرُ عَمّا في قَلبِهِ بِلِسانِهِ ، وقَلبُهُ يَزهَرُ كَما يَزهَرُ المِصباحُ ! ۴

۴۱۳.عنه عليه السلام :إذا رَأَيتَ الحَقَّ قَد ماتَ وذَهَبَ أهلُهُ . . . ورَأَيتَ المَنابِرَ يُؤمَرُ عَلَيها بِالتَّقوى ولا يَعمَلُ القائِلُ بِما يَأمُرُ . . . فَكُن عَلى حَذَرٍ ، وَاطلُب إلَى اللّهِ عز و جلالنَّجاةَ . ۵

۴۱۴.مصباح الشريعةـ فيما نَسَبَهُ إلَى الإِمامِ الصّادِقِ عليه السلام ـ :مَثَلُ الواعِظِ وَالمَوعوظِ كَاليَقظانِ وَالرّاقِدِ ؛ فَمَنِ استَيقَظَ مِن رَقدَةِ غَفلَتِهِ ومُخالَفاتِهِ ومَعاصيهِ صَلُحَ أن يوقِظَ غَيرَهُ مِن ذلِكَ الرُّقادِ .
وأَمَّا السّائِرُ في مَفاوِزِ الاِعتِداءِ ، الخائِضُ في مَراتِعِ الغَيِّ وتَركِ الحَياءِ بِاستِحبابِ السُّمعَةِ وَالرِّياءِ وَالشُّهرَةِ وَالتَّصَنُّعِ فِي الخَلقِ ، المُتَزَيّي بِزِيِّ الصّالِحينَ ، المُظهِرُ بِكَلامِهِ عِمارَةَ باطِنِهِ وهُوَ فِي الحَقيقَةِ خالٍ عَنها ، قَد غَمَرَتها وَحشَةُ حُبِّ المَحمَدَةِ ، وغَشِيَها ظُلمَةُ الطَّمَعِ ، فَما أفتَنَهُ بِهَواهُ !وأَضَلَّ النّاسَ بِمَقالَتِهِ ! ۶

1.الخرائج والجرائح : ج ۲ ص ۵۹۴ ح ۵ ، دلائل الإمامة : ص ۲۳۲ ح ۱۶۰ ، المناقب لابن شهرآشوب : ج ۴ ص ۱۸۲ كلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۴۶ ص ۲۴۷ ح ۳۵ .

2.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۴۳ ح ۳۷ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۰ ص ۸۴ ح ۵۵ .

3.الكافي : ج ۱ ص ۴۴ ح ۳ عن عبد اللّه بن القاسم الجعفري ، منية المريد : ص ۱۴۶ ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۳۹ ح ۶۸ ؛ تاريخ بغداد : ج ۴ ص ۱۱۰ الرقم ۱۷۶۹ ، عن مالك نقلاً عن التوراة ، تاريخ الإسلام للذهبي : ج ۱۱ ص ۷۱ عن مالك بن دينار من دون إسناد إلى أحد من اهل البيت عليهم السلام وليس فيه ذيله .

4.الكافي : ج ۲ ص ۴۲۲ ح ۱ عن عمرو .

5.الكافي : ج ۸ ص ۳۷ و ۴۱ ح ۷ عن حمران ، أعلام الدين : ص ۲۱۷ وليس فيه صدره إلى «أهله» ، بحارالأنوار : ج ۵۲ ص ۲۵۶ ح ۱۴۷ .

6.مصباح الشريعة : ص ۳۹۶ ، بحارالأنوار : ج ۱۰۰ ص ۸۴ ح ۵۳ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 15
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 99334
صفحه از 618
پرینت  ارسال به