131
دانشنامه قرآن و حديث 12

احتياط ، از قدر ، باز نمى دارد . دعا براى [تقديرِ] نازل شده و نشده ، سودمند است. صِلَةُ القَرابَةِ مَثراةٌ فِى المالِ ، مَحَبَّةٌ فِى الأَهلِ ، مَنسَأَةٌ فِى الأَجَلِ . ۱ پيوند با خويشاوندان ، موجب افزايش دارايى ، دوستى در خاندان و تأخير در اَجَل است .
همچنين ، از امام على عليه السلام نقل شده است كه فرمود :
إنَّ اللّهَ يَدفَعُ الأَمرَ المُبرَمَ . ۲ خداوند ، امر قطعى شده را باز مى گردانَد .
نظير اين احاديث ، در منابع اهل سنّت ، بسيار فراوان است . بنا بر اين ، منكِران بَدا ، بايد همه اين احاديث را مُنكِر شوند .

بَدا ، از ديدگاه وجدان و عقل

هر انسانى با مراجعه به وجدان خود ، در مى يابد كه وضعيّت موجودش مى توانست به گونه اى ديگر باشد . براى نمونه ، اگر فقير است ، مى توانست غنى باشد ، يا اگر بيمار است ، مى توانست سالم باشد . از همين روست كه در دعاهايش از خدا مى خواهد كه او را ثروتمند و تنْ درست كند . اين تغيير در تقدير ، چيزى جز بَدا نيست .
از سوى ديگر ، عقل ، وجود همه كمالات را در خدا ، اثبات مى كند و از جمله كمالات ، «قدرت مطلق» است . بر اساس اين كمال ، خداوند ، حتّى پس از تقديرى خاص ، مانند : فقرِ فلان كس ، يا بيمارىِ فلان كس ، مى تواند اين تقدير را تغيير دهد و آن دو كس را غنى و سالم كند . اين كه بگوييم : «خداوند ، پس از تقدير نمودنِ يك

1.. ر . ك : ص ۱۹۲ ح ۶۵ .

2.. ر . ك : ص ۱۶۶ ح ۳۰ .


دانشنامه قرآن و حديث 12
130

صدقه و كار خير و صِله رحِم و نيكى به پدر و مادر ، بدبختى را به خوش بختى تبديل مى كنند و موجب افزايش عمر مى شوند و از مردن هاى بد (/ يا بلاهاى سخت) ، نگه مى دارند .

۳ . بَدا ، در هر گونه قضا و قدر

در احاديث فراوانى از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، نقش دعا در تغيير سرنوشت مقدّرِ انسان ، مورد تأكيد قرار گرفته است ، از جمله :
الدُّعاءُ يَرُدُّ القَضاءَ ، وَ للّهِِ فى خَلقِهِ قَضاءانِ : قَضاءٌ ماضٍ ، وَ قَضاءٌ مُحدَثٌ . ۱ دعا ، قضا را باز مى گردانَد . خداوند ، دو قضا در آفريده هايش دارد : قضاى قطعى و قضاى حادث . لا يَرُدُّ القَدَرَ إلَا الدُّعاءُ . ۲ قَدَر را [چيزى] جز دعا ، باز نمى گردانَد . لا يَرُدُّ القَضاءَ إلَا الدُّعاءُ . ۳ قضا را [چيزى] جز دعا ، باز نمى گردانَد . الدُّعاءُ جُندٌ مِن أجنادِ اللّهِ تَعالى مُجَنَّدٌ ، يَرُدُّ القَضاءَ بَعدَ أن يُبرَمَ . ۴ دعا ، سپاهى مجهّز از سپاهيان خداست كه قضاىِ قطعى شده را باز مى گردانَد . يا بُنَىَّ ! أكثِر مِنَ الدُّعاءِ ، فَإِنَّ الدُّعاءَ يَرُدُّ القَضاءَ المُبرَمَ . ۵ فرزندم! بسيار دعا كن؛ زيرا دعا ، قضاى قطعى شده را باز مى گردانَد . لا يُغنى حَذَرٌ مِن قَدَرٍ ، وَ الدُّعاءُ يَنفَعُ مِمّا نَزَلَ وَ مِمّا لَم يَنزِل . ۶

1.. ر . ك : ص ۱۸۶ ح ۴۸ .

2.. ر . ك : ص ۱۸۶ ح ۴۹ .

3.. ر . ك : ص ۱۸۶ ح ۵۰ .

4.. ر . ك : ص ۱۸۶ ح ۵۱ .

5.. ر . ك : ص ۱۸۶ ح ۵۲ .

6.. ر . ك : ص ۱۸۸ ح ۵۳ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 12
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 115512
صفحه از 587
پرینت  ارسال به