قيامت ، گرفتار سخت ترين عذاب هاى دوزخ است ، بلكه در همين جهان نيز ، عذاب وجدان ، خواب راحت را از او سلب خواهد كرد . ^۱

۳ . مبارزه ريشه اى با بهتان

در فصل سوم ، امورى مانند : بغض (دشمنى)، نفاق (دورويى) ، تجاوز به حقوق مالى ديگران ، دروغگويى و هم نشين ناشايسته به عنوان ريشه و خاستگاه هاى بهتان مطرح شده ؛ ولى بى ترديد، ريشه اصلى اين رذيله ، مانند ساير رذايل اخلاقى و رفتارى ، خودخواهى است. بنا بر اين ، براى مبارزه اساسى با اين رفتار ناپسند ، علاوه بر تلاش براى مقابله با ريشه ها و خاستگاه هاى مورد اشاره ، مجاهده با خودخواهى ـ كه اساس فتنه هاست ـ نيز ضرورى است .

۴ . وظيفه شنونده بهتان

نخستين وظيفه شنونده بهتان ، توجّه به اين نكته است كه بيشتر آنچه در باره ديگران مى شنود ، واقعيت ندارد :
ما رَأَتهُ عَيناكَ فَهُوَ الحَقُّ ، وَ ما سَمِعَتهُ اُذُناكَ فَأَكثَرُهُ باطِلٌ . ^۲
آنچه چشمانت ببينند، آن حق است و آنچه گوش هايت بشنوند، بيشترش نادرست است .
بر اين اساس، مؤمن نبايد نسبت به بدگويى هايى كه در باره ساير مسلمانان و خصوصا اشخاص مورد اعتماد مى شنود ، ترتيب اثر دهد :
مَن عَرَفَ مِن أخيهِ وَثيقَةَ دينٍ وَ سَدادَ طَريقٍ ، فَلا يَسمَعَنَّ فيهِ أقاويلَ الرِّجالِ . ^۳
اى مردم ! هر كس برادر خود را به استوارى در دين و درستىِ راه، شناخت ، ديگر هرگز نبايد به گفته هاى مردم در باره او گوش سپارد .
وظيفه دوم شنونده بهتان ، نهى بهتان زننده از اين رفتار زشت و دفاع از آبروى

د ـ نسبت دادن فرزند نامشروع به شوهر

يكى ديگر از سنّت هاى جاهليت، اين بود كه برخى از زنان، فرزندان نامشروع خود را به شوهران خود منتسب مى كردند كه خداوند متعال به پيامبر صلى الله عليه و آله دستور داد تا هنگام بيعت زنان ، ضمن تعهّد گرفتن از اجتناب آنان شمارى از گناهان كه در آن دوران رايج بوده ، از ايشان بخواهد از گناه ياد شده نيز بپرهيزند :
« يَاأَيُّهَا النَّبِىُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَن لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئا وَ لَا يَسْرِقْنَ وَ لَا يَزْنِينَ وَ لَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَ لَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَ أَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِى مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ . ^۱
اى پيامبر ! چون زنان باايمان نزد تو آيند كه با تو بيعت كنند [با اين شرط] كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه حرام زاده اى را كه پس انداخته اند، با بهتان، به شوهر نبندند و در [كار] نيك از تو نافرمانى نكنند ، با آنان بيعت كن و از خدا برايشان آمرزش بخواه ، كه خدا آمرزنده اى مهربان است» .

۲ . سنگينى گناه بهتان و مجازات آن

از نظر احاديث اسلامى ، ^۲ گناهِ بهتان ، سنگين تر از كوه هاى زمين ، و سنگين تر از آسمان و كُرات آن ، بلكه سنگين تر از همه چيز است ، و تنها گناه «شرك به خدا» است كه سنگينى آن مى تواند با سنگينى گناه بهتان ، برابرى كند :
البُهتانُ عُدِلَ بِالشِّركِ بِاللّهِ . ^۳
بهتان زدن ، همسنگ شرك ورزيدن به خداست .
از اين رو ، بهتان زننده ، يكى از بدترين انسان ها شمرده شده ، و نه تنها در