421
دانشنامه قرآن و حديث 13

۷۹.امام على عليه السلام :در دنيا پارسا باش تا خداوند ، تو را به معايب آن ، بينا گرداند .

۴ / ۹

نصيحت پذيرى

۸۰.امام على عليه السلام :شما نصيحت شده ايد . پس نصيحت پذير باشيد . به شما بينايى داده شده است . پس ببينيد . [به راه راست ،] ارشاد شده ايد . پس راه راست در پيش گيريد .

۸۱.امام على عليه السلام :هر آينه ، به شما ، بينايى داده شده است ، اگر ببينيد ، و شنوانيده شده ايد ، اگر بشنويد ، و راه به شما نشان داده شده است ، اگر به راه آييد . ۱

۸۲.امام على عليه السلام :با راه نمايى ، بصيرت ، افزون مى شود .

۴ / ۱۰

به پيشواز رفتنِ كارها

۸۳.امام على عليه السلام :هر كه به پيشواز كارها رود ۲ ، بينا مى شود و هر كه به دنبال كارها رود ، حيران مى شود .

۴ / ۱۱

گرسنگى

۸۴.امام على عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله در شب معراج از پروردگار پاكش پرسيد و گفت : ... اى
پروردگار من ! ميراث [و ثمره ]گرسنگى چيست؟
فرمود : «حكمت ، نگاه داشتن دل ، نزديك شدن به من ، اندوه هميشگى داشتن ، كم خرج و زحمت بودن براى مردم ، حقگويى و باك نداشتن از اين كه در آسانى زندگى كند يا در سختى ... .
اى احمد! بنده ، هر گاه شكمش گرسنه باشد و زبانش را نگه دارد ، من به او حكمت مى آموزم . چنانچه كافر باشد ، حكمتش ، حجّتى بر او و وَبال او خواهد بود ، و اگر مؤمن باشد ، حكمتش براى او نور و برهان و شفا و رحمت است ، به طورى كه آنچه را نمى دانسته است ، مى داند و آنچه را نمى ديده است ، مى بيند . پس نخستين چيزى كه به او مى نمايانم ، عيب هاى خودِ اوست تا با پرداختن به آنها ، از پرداختن به عيب هاى ديگران ، باز بماند و [ديگر آن كه] دقايق و نكته هاى باريك دانش و معرفت را به او نشان مى دهم تا اين كه شيطان به او راه نيابد» .

1.يعنى آنچه مايه بينش و بصيرت شماست و آنچه بايد به گوش شما رسانيده شود ، به شما گفته شده و راه درست ، به شما نمايانده شده است . پس چشم و گوش خود را باز كنيد و راه درست را در پيش گيريد .

2.ظاهرا مقصود آن است كه انديشيدن و تدبير قبل از انجام هر كار ، موجب بصيرت و فكر كردن بعد از انجام آن موجب حيرت و سرگردانى است .


دانشنامه قرآن و حديث 13
420

۷۹.الإمام عليّ عليه السلام :اِزهَد فِي الدُّنيا ؛ يُبَصِّركَ اللّهُ عَوراتِها . ۱

۴ / ۹

قَبولُ النُّصحِ

۸۰.الإمام عليّ عليه السلام :قَد نُصِحتُم فَانتَصِحوا ، وبُصِّرتُم فَأَبصِروا ، واُرشِدتُم فَاستَرشِدوا . ۲

۸۱.عنه عليه السلام :لَقَد بُصِّرتُم إن أبصَرتُم ، واُسمِعتُم إن سَمِعتُم ، وهُديتُم إنِ اهتَدَيتُم . ۳

۸۲.عنه عليه السلام :بِالهُدى يَكثُرُ الاِستِبصارُ . ۴

۴ / ۱۰

اِستِقبالُ الاُمورِ

۸۳.الإمام عليّ عليه السلام :مَنِ استَقبَلَ الاُمورَ أبصَرَ . مَنِ استَدبَرَ الاُمورَ تَحَيَّرَ . ۵

۴ / ۱۱

الجوعُ

۸۴.الإمام عليّ عليه السلام :إنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله سَأَلَ رَبَّهُ سُبحانَهُ لَيلَةَ المِعراجِ فَقالَ : ... يا رَبِّ ما ميراثُ الجوعِ ؟
قالَ : الحِكمَةُ ، وحِفظُ القَلبِ ، وَالتَّقَرُّبُ إلَيَّ ، وَالحُزنُ الدّائِمُ ، وخِفَّةُ المُؤنَةِ بَينَ النّاسِ ، وقَولُ الحَقِّ ، ولا يُبالي عاشَ بِيُسرٍ أم بِعُسرٍ ... .
يا أحمَدُ ، إنَّ العَبدَ إذا جاعَ بَطنُهُ وحَفِظَ لِسانَهُ ، عَلَّمتُهُ الحِكمَةَ ، وإن كانَ كافِراً تَكونُ حِكمَتُهُ حُجَّةً عَلَيهِ ووَبالاً ۶ ، وإن كانَ مُؤمِناً تَكونُ حِكمَتُهُ لَهُ نوراً وبُرهاناً وشِفاءً ورَحمَةً ، فَيَعلَمُ ما لَم يَكُن يَعلَمُ ويُبصِرُ ما لَم يَكُن يُبصِرُ ، فَأَوَّلُ ما اُبَصِّرُهُ عُيوبُ نَفسِهِ حَتّى يَشغَلَ بِها عَن عُيوبِ غَيرِهِ ، واُبَصِّرُهُ دَقائِقَ العِلمِ حَتّى لا يَدخُلَ عَلَيهِ الشَّيطانُ . ۷

1.نهج البلاغة : الحكمة ۳۹۱ ، تنبيه الخواطر : ج ۲ ص ۲۹۷ ، غرر الحكم : ج۲ ص ۱۹۷ ح ۲۳۶۲ وفيه «عيوبها» بدل «عوراتها» ، بحار الأنوار : ج ۷۰ ص ۳۱۹ ح ۳۴ .

2.غرر الحكم : ج۴ ص ۴۷۵ ح ۶۶۸۳ .

3.نهج البلاغة : الخطبة ۲۰ ، غرر الحكم : ج۳ ص ۱۹۹ ح ۷۳۴۶ .

4.غرر الحكم : ج۳ ص ۱۹۹ ح ۴۱۸۶ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۱۸۷ ح ۳۸۱۰ .

5.غرر الحكم : ج۵ ص ۱۶۶ ح ۷۸۰۲ و ۷۸۰۳ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۵۲ ح ۸۰۹۳ و ۸۰۹۴ .

6.الوَبالُ : الوَخامةُ وسوء العاقبة ( مجمع البحرين : ج ۳ ص ۱۹۰۰ « وبل » ) .

7.إرشاد القلوب : ص ۱۹۹ـ۲۰۵ ، بحار الأنوار : ج ۷۷ ص ۲۱ ح ۶ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 13
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 82070
صفحه از 576
پرینت  ارسال به