105
دانشنامه قرآن و حديث 13

برابر براهين روشن الهى ايستادند و خطرناك ترين سرنوشت ها را براى خويش ، رقم زدند . ۱ روى گردانى اهل مَديَن از حجّت هاى روشنِ شعيب عليه السلام و فرجام هلاكتبار اين قوم ، از نمونه هاى بارز اين يادآورى هاست . ۲

1.ر . ك : دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۵ ص ۵۱۶ .

2.ر . ك : هود : آيه ۹۱ ـ ۹۴ .


دانشنامه قرآن و حديث 13
104

باطلْ پيروز است و در ميدان مبارزات سياسى نيز پيروزى نهايى با پيروان برهان است . ۱

۶ . آثار مخالفت با برهان

بر عكس آنچه گفته شد ، مخالفت با برهان ، مايه گم راهى و ناكامى مادّى و معنوى است . شمارى از خطرهاى بى توجّهى و مخالفت با برهان ، عبارت اند از :

الف ـ پيروى از حدس و گمان

كسى كه آمادگى ندارد از عقل و برهان عقلى پيروى كند ، طبعا در زندگى ، راهى جز پيروى از حدس و گمان ندارد . از اين رو ، در بسيارى از آيات قرآن ، هنگامى كه برهان يا علم نفى شده ، در كنار آن ، پيروى از گمان و تكيه بر تخمين ، مطرح گرديده است . ۲

ب ـ پيروى از تمايلات نفسانى

دومين خطرى كه در نتيجه مخالفت برهان ، دامنگير انسان مى شود ، پيروى از تمايلات نفسانى است . كسى كه برهان را رها كند ، ناگزير در دام هوس ها و خواسته هاى نامشروع مى افتد . لذا قرآن كريم ، پيروى از هواى نفس را در كنار پيروى از گمان ، نتيجه پيروى نكردن از برهان ، شمرده است . ۳

ج ـ سرنوشت شوم

قرآن كريم ، سرشار از يادآورى سرگذشت دردناك و عبرت آموز اقوامى است كه در

1.ر . ك : انبيا : آيه ۱۸ ، اسرا : آيه ۸۱ ، مجادله : آيه ۲۱ ، مائده : آيه ۵۶ و ... .

2.ر . ك : نجم : آيه ۲۳ و ۲۷ ـ ۲۸ ، انعام : آيه ۱۴۸ ، زخرف : آيه ۲۰ ، نسا : آيه ۱۵۷ .

3.ر . ك : نجم : آيه ۲۳ ، محمّد : آيه ۴۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 13
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 82295
صفحه از 576
پرینت  ارسال به