۲۷۲.امام صادق عليه السلام :ذكر، دو معنا دارد : قرآن و محمّد صلى الله عليه و آله و به هر دو مفهوم ، اهل ذكر ، ما هستيم . ذكر به معناى قرآن ، همان سخن خداى عز و جلاست كه : «و ذكر (قرآن) را براى مردم بر تو نازل كرديم تا آنچه را به سوى ايشان نازل شده است ، بيان كنى» و اين سخن خداى متعال كه : «و به راستى، ذكر (قرآن) براى تو و براى قوم تو [تذكّرى ]است و زودا كه [در مورد آن] بازخواست شويد» . امّا ذكر به معناى محمّد صلى الله عليه و آله ، [همان ]آيه در سوره طلاق است : «پس ـ اى خردمندانى كه ايمان آورده ايد ـ از خدا بترسيد . به راستى كه خدا بر شما ذكر را فرو فرستاده است ؛ پيامبرى كه آيات روشنگر خدا را برايتان مى خواند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند ، از تاريكى به روشنايى در آورد» .

۲۷۳.امام صادق عليه السلامـ در حديثى طولانى ـ :خداوندِ والانام مى فرمايد : «پس اگر نمى دانيد، از اهل ذكر بپرسيد» . كتاب ، همان «ذكر» است و اهل آن، همان خاندان محمّدند كه خداوند [به مردمْ] دستور داده است از آنها پرسش كنند و [مردم] به پرسش كردن از نادانان، مأمور نگشته اند .

۲۷۴.امام صادق عليه السلامـ در باره آيه شريف : «و به راستى، ذكر براى تو و براى قوم توست و زودا كه [براى فهم آن،] مورد پرسش قرار مى گيريد» ـ :مقصود از «ذكر» ، قرآن است و ما ، قوم آن هستيم و ما همان هاييم كه [در باره معانى آن، به وسيله مردمْ] مورد پرسش قرار مى گيريم .

۲۷۵.الكافىـ به نقل از ابن بكير ـ :حمزة بن طيّار، يكى از خطبه هاى پدرِ امام صادق عليه السلام را بر ايشان عرضه كرد، تا اين كه به بخشى از آن رسيد . امام فرمود : «خُب! خاموش باش» و سپس فرمود : «شما را در آنچه برايتان نازل شده و از آن آگاهى نداريد ، نرسد ، مگر توقّف و درنگ و باز گردانيدن آن به امامان هدايت تا شما را در آن به راه راست وا دارند و نابينايى را از شما بر گيرند و حق را در آن به شما بشناسانند . خداوند مى فرمايد : «پس اگر نمى دانيد، از اهل ذكر بپرسيد» » .

۲۷۲.الإمام الصادق عليه السلام :لِلذِّكرِ مَعنَيانِ : القُرآنُ ومُحَمَّدٌ صلى الله عليه و آله ، ونَحنُ أهلُ الذِّكرِ بِكِلا مَعنَيَيهِ ^۱ ، أمّا مَعناهُ القُرآنُ فَقَولُهُ تَعالى : «وَ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ» ^۲ وقَولُهُ تَعالى : «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَّكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ سَوْفَ تُسْئلُونَ» ^۳ ، وأمّا مَعناهُ مُحَمَّدٌ صلى الله عليه و آله فَالآيَةُ في سورَةِ الطَّلاقِ : «فَاتَّقُواْ اللَّهَ يَاأُوْلِى الْأَلْبَابِ الَّذِينَ ءَامَنُواْ قَدْ أَنزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا * رَّسُولًا يَتْلُواْ عَلَيْكُمْ ءَايَاتِ اللَّهِ مُبَيِّنَاتٍ لِّيُخْرِجَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» ^۴ . ^۵

۲۷۳.عنه عليه السلامـ في حَديثٍ طَويلٍ ـ :قالَ جَلَّ ذِكرُهُ : «فَسْئلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» قالَ : الكِتابُ هُوَ الذِّكرُ ، وأهلُهُ آلُ مُحَمَّدٍ عليهم السلام ، أمَرَ اللّهُ عز و جلبِسُؤالِهِم ، ولَم يُؤمَروا بِسُؤالِ الجُهّالِ . ^۶

۲۷۴.عنه عليه السلامـ في قَولِ اللّهِ تَعالى : «وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَّكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ سَوْفَ تُسْئلُونَ» ـ :الذِّكرُ القُرآنُ ، ونَحنُ قَومُهُ ، ونَحنُ المَسؤولونَ . ^۷

۲۷۵.الكافي عن ابن بكير عن حمزة بن الطيّار :أنَّهُ عَرَضَ عَلى أبي عَبدِ اللّهِ عليه السلام بَعضَ خُطَبِ أبيهِ ، حَتّى إذا بَلَغَ مَوضِعا مِنها قالَ لَهُ : كُفَّ وَاسكُت .
ثُمَّ قالَ أبو عَبدِ اللّه عليه السلام : لا يَسَعُكُم فيما يَنزِلُ بِكُم مِمّا لا تَعلَمونَ إلّا الكَفُّ عَنهُ وَالتَّثَبُّتُ وَالرَّدُّ إلى أئِمَّةِ الهُدى حَتّى يَحمِلوكُم فيهِ عَلَى القَصدِ ، ويَجلوا عَنكُم فيهِ العَمى ، ويُعَرِّفوكُم فيهِ الحَقَّ ، قالَ اللّهُ تَعالى : «فَسْئلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» . ^۸