453
دانشنامه قرآن و حديث 9

كتاب هايى كه بدين موضوع پرداخته اند ، نام بيش از سيصد تن از آنان آمده
است . ۱

سه . صحّت و صدور حديث ثقلين

تأمّل در «تواتر معنوى» و بلكه «تواتر لفظىِ» حديث ثقلين و كثرت راويان آن در همه طبقات از يك سو ، و ناهمگونى گروه هاى فكرى و سياسى گزارش كننده اين حديث از سوى ديگر ، هر گونه ترديد در صدور آن را برطرف مى سازد و پژوهشگر را از ارزيابى سند ، بى نياز مى كند . با اين وصف ، بررسى موردى اسناد حديث ثقلين نيز صحّت و اعتبار بسيارى از آنها را نشان مى دهد . موارد زير ، از بررسى موردىِ اسناد ، به دست آمده است :
الف ـ متن صحيح مسلم به نقل از زيد بن ارقم ، «صحيح» و مورد قبول اهل سنّت است . ۲
ب ـ ناصر الدين آلبانى ، روايت سنن الترمذى به نقل از جابر بن عبد اللّه انصارى را «صحيح» شمرده است . ۳
ج ـ آلبانى ، روايت ترمذى به نقل از زيد بن ارقم و ابو سعيد خُدرى را «صحيح» دانسته است . ۴
د ـ حاكم نيشابورى ، گزارش زيد بن ارقم در باره خطبه پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير خُم را «صحيح» دانسته و ذهبى نيز اين سخن را تأييد كرده است . ۵ ابن كثير ، صحّت اين

1.ر . ك : نفحات الأزهار : ج ۱ ص ۱۹۹ و ج ۲ ص ۹۱ .

2.ر . ك : نفحات الأزهار : ج ۱ ص ۱۶۱ .

3.قال الدميري عند لفظة عكرمة : وكثيرة عزة أحد شعراء العرب [ومتيميها] وكان كيسانيا ، والكيسانية فرقة من الروافض يعتقدون إمامة محمّد بن علي بن أبي طالب [وهو] المعروف بمحمّد بن الحنفية ، ويقولون إنّه مقيم بجبل رضوى ومعه أربعون نفرا من أصحابه ، ولم يقف لهم على خبر ، ويقولون إنّهم أحياء يرزقون وإنّه سيرجع إلى الدنيا فيملؤها عدلاً وفي ذلك يقول كثير عزّة : وسبط لا يفوق الموت حتّىتعود الخيل يقدمها اللواء يغيب فلا يرى فيهم زمانابرضوى عنده غسل وماء انتهى «منه» .

4.الكافي ، ج ۱ ، ص ۴۵۰ ، ح ۳۴ .

5.ر . ك : سلسلة الأحاديث الصحيحة : ج ۴ ص ۳۵۶ ح ۱۷۶۱ .


دانشنامه قرآن و حديث 9
452

۱ . اصبغ بن نُباته ،
۲ . حارث هَمْدانى ،
۳ . حبيب بن ابى ثابت ،
۴ . حسن بن حسن بن على بن ابى طالب عليه السلام ،
۵ . يزيد بن حيّان ،
۶ . حنش بن معتمِر ،
۷ . عبد الرحمان بن ابى سعيد ،
۸ . عبد اللّه بن ابى رافع ،
۹ . عطيّة بن سعيد عوفى ،
۱۰ . على بن ربيعه ،
۱۱ . عمر بن على بن ابى طالب عليه السلام ،
۱۲ . عمرو بن مسلم ،
۱۳ . فاطمه بنت على بن ابى طالب عليه السلام ،
۱۴ . قاسم بن حَسّان ،
۱۵ . مسلم بن صبيح ،
۱۶ . مطّلب بن عبد اللّه بن حنطب ،
۱۷ . يحيى بن جَعده .

د ـ راويان حديث ثقلين از قرن دوم تا قرن چهاردهم

پس از صحابيان و تابعيان ، بسيارى از علما و ائمّه حديث و بزرگان اهل سنّت ، از قرن دوم تا قرن چهاردهم هجرى ، اين حديث را در آثار خود آورده اند . در برخى از

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 9
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 81217
صفحه از 611
پرینت  ارسال به