فصل ششم : بايسته ها در شناخت صفات خدا
مقصود از صفات ثبوتى ، صفاتى هستند كه خداوند متعال ، داراى آنهاست ، اعم از صفات ذات و صفات فعل . در بخش يكم اين فصل ، بر چند نكته مهم در شناختن صفات خدا ، تأكيد مى شود :
۱ . تنها خداوند متعال مى تواند خود را توصيف كند ؛ چرا كه ديگرى ، او را آن گونه كه شايسته است ، نمى شناسد . بنا بر اين ، او به بيان غير خود ، توصيف ناپذير است .
۲ . توصيف خداوند متعال ، نبايد به «تشبيه» او بينجامد و نبايد از «تعطيل» ، سر در آورد . او حقيقتى است كه مبدأ همه حقايق است و شبيه هيچ آفريده اى نيست .
۳ . هر نوع توصيفى از آفريدگار جهان كه به معناى احاطه يافتن بر ذات او باشد ، غير واقعى است .
۴ . آنچه قابل توصيف است ، افعال خداوند است ، نه ذات او .
۵ . صفات خداوند ، معناى خاصّ خود را دارند ، نه همان معنايى كه بر غير خدا اطلاق مى شود .
در بخش دوم تا پايان اين فصل ، برجسته ترين صفات ثبوتى خداوند ، با آيات و احاديثى كه اين صفات در آنها آمده است ، با نظمى نوين و زودياب ، ارائه مى گردند . در اين باره ، چند نكته قابل توجّه است :
الف ـ روشن است كه صفات ثبوتى خداوند عز و جل ، بيش از مواردى هستند كه در اين بخش آمده اند . ملاك گزينش ما ، محورى بودن صفت و فراوانى آيات و احاديث در باره آن است .
ب ـ صفات ياد شده ، طبق حروف الفبا تنظيم گرديده اند ، مگر صفات قريب المعنى و يا متضاد ، كه در يك جا ارائه شده اند .
ج ـ در آغاز هر صفت ، جمع بندى كوتاهى از معناى لغوى آن ، چگونگى مطرح شدن آن در قرآن و برخى از نكاتى كه پژوهش در باره آن صفت و فهم آيات و احاديث مربوط به آن را تسهيل مى نمايد ، مى آيد .