183
دانشنامه قرآن و حديث 5

۳ / ۱ ـ ۲

تجلّى فطرت در سختى ها

قرآن

«و چون مردم را رنجى رسد ، پروردگار خود را ، توبه كنان به درگاهش مى خوانند ، و آن گاه كه از جانب خود رحمتى به آنان چشانَد ، به ناگاه دسته اى از آنان به پروردگارشان شرك مى آورند» .

«و بنى اسرائيل را از دريا گذرانيديم . پس فرعون و سپاهيانش از روى ستم و تجاوز ، آنان را دنبال كردند ، تا اين كه وقتى [فرعون] در شُرف غرق شدن قرار گرفت ، گفت : «ايمان آوردم كه هيچ معبودى جز آن كه بنى اسرائيل به او گرويده اند ، نيست ، و من ، از تسليم شدگانم»» .

«و هر نعمتى كه داريد ، از خداست . سپس چون رنجى به شما رسد ، به سوى او روى مى آوريد و چون آن رنج را از شما برطرف كند ، گروهى از شما به پروردگارشان شرك مى ورزند» .

ر .ك : زمر : آيه ۸ و ۴۹ ، يونس : آيه ۱۲ و ۲۲ ، اسراء : آيه ۶۷ ، عنكبوت : آيه ۶۵ ، انعام : آيه ۴۰ ـ ۴۱ .

حديث

۵۵.ربيع الأبرار :مردى به امام صادق عليه السلام گفت : دليل بر وجود خدا چيست؟ و برايم نگو : عالَم و جوهر و عَرَض . ۱
فرمود : «آيا سفر دريا رفته اى؟» .
گفت : آرى .
فرمود : «آيا شده است كه دريا توفانى شود ، تا جايى كه خطر غرق شدن ، شما را تهديد كند؟» .
گفت : آرى .
فرمود : «آيا در آن حالت ، اميدت از كشتى و كشتيبانان قطع شده است؟» .
گفت : آرى .
فرمود : «آيا [در آن لحظه] انديشيده اى كه كسى هست نجاتت دهد؟» .
گفت : آرى .
فرمود : «او همان خداست . خداوند بزرگ مى فرمايد : «هر كه را جز او مى خوانيد ، ناپديد [و فراموش ]مى گردد» ، ۲ «و چون رنجى به شما رسد ، به سوى او روى مى آوريد» .

1.يعنى : با برهان عقلى ، استدلال نكن .

2.كامل آيه اين است : «و چون در دريا به شما صدمه اى برسد ، هركه را جز او مى خوانيد ، ناپديد [و فراموش ]مى گردد» (اسرا : آيه ۶۷) .


دانشنامه قرآن و حديث 5
182

۳ / ۱ ـ ۲

تجلّي الفِطْرَةِ عِندَ الشَّدائدِ

الكتاب

«وَ إِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْاْ رَبَّهُم مُّنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُم مِّنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِيقٌ مِّنْهُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ » . ۱

«وَجَاوَزْنَا بِبَنِى إِسْرَاءِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَ جُنُودُهُ بَغْيًا وَعَدْوًا حَتَّى إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ ءَامَنتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِى ءَامَنَتْ بِهِ بَنُواْ إِسْرَاءِيلَ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ » . ۲

«وَ مَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ * ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ » . ۳

راجع : الزمر : ۸ ، ۴۹ ، يونس : ۱۲ ، ۲۲ ، الإسراء : ۶۷ ، العنكبوت : ۶۵ ، الأنعام : ۴۰ ، ۴۱ .

الحديث

۵۵.ربيع الأبرار :قالَ رَجُلٌ لِجَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عليهماالسلام : مَا الدَّليلُ عَلَى اللّهِ ؟ ولا تَذكُر لِيَ العالَمَ وَالعَرَضَ وَالجَوهَرَ .
فَقالَ لَهُ : هَل رَكِبتَ البَحرَ ؟ قالَ : نَعَم .
قالَ : هَل عَصَفَت بِكُمُ الرّيحُ حَتّى خِفتُمُ الغَرَقَ ؟ قالَ : نَعَم .
قالَ : فَهَلِ انقَطَعَ رَجاؤُكَ مِنَ المَركَبِ وَالمَلّاحينَ ؟ قالَ : نَعَم .
قالَ : فَهَل تَتَبَّعَت نَفسُكَ أنَّ ثَمَّ مَن يُنجيكَ ؟ قالَ : نَعَم .
قالَ : فَإِنَّ ذاكَ هُوَ اللّهُ ، قالَ اللّهُ تَعالى : «ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلَّاإِيَّاهُ» ، ۴ «إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ» . ۵

1.الروم : ۳۳ .

2.يونس : ۹۰ .

3.النحل : ۵۳ و ۵۴ .

4.الإسراء : ۶۷ .

5.ربيع الأبرار : ج ۱ ص ۶۶۳ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 5
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 66591
صفحه از 583
پرینت  ارسال به