147
دانشنامه قرآن و حديث 3

خداشناسى و اثبات توحيد ، دعوت مى كند .
قرآن و احاديث اسلامى در تبيين شگفتى هاى زمين و نشانه بودنِ آن بر قدرت و حكمت آفريدگار جهان ، نكات مهمّى را مطرح كرده اند كه اينك توضيح كوتاهى در باره چهار مورد از آنها ارائه مى گردد :

۱ . معلّق بودن زمين در فضا

نخستين نكته اى كه در مطالعه زمينْ قابل توجّه است ، رها بودن آن در فضا و كنترل آن به وسيله قوّه جاذبه است . قرآن ، اين پديده اعجاب انگيز را يكى از نشانه هاى توانايى و تدبير آفريدگار حكيم جهان مى داند :
« وَ مِنْ ءَايَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَآءُ وَ الْأَرْضُ بِأَمْرِهِ . ۱
و از نشانه هاى او ، اين است كه آسمان و زمين ، به فرمان او مى ايستند»
.
اين آيه به روشنى دلالت دارد كه كُرات آسمانى و زمين ، بدون ستون و بدون پيوند مادّى (محسوس) و تنها به فرمان خداوند متعال ، در فضا استوارند . ۲ در آيه اى ديگر ، تأكيد شده كه تنها خداوند است كه آسمان ها و زمين را نگهبانى مى كند و مانع از سقوط آنها مى شود :
« إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ أَن تَزُولَا . ۳
خداوند ، آسمان ها و زمين را نگه مى دارد تا نيفتند»
.
احاديث اسلامى نيز با الهام از اين آيات ، موضوع معلّق بودن زمين در فضا را با

1.روم : آيه ۲۵ .

2.ر . ك : التبيان فى تفسير القرآن : ج ۸ ص ۲۴۳ .

3.فاطر : آيه ۴۱ .


دانشنامه قرآن و حديث 3
146

آسمان ، پايين محسوب مى شود .

ارض ، در قرآن و حديث

در قرآن كريم ، كلمه «أرض» ، ۴۶۱ بار به كار رفته است . ۱ اين كلمه در قرآن ، به معناى : كُره زمين (مانند : « وَ الْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِىَ ؛ ۲ و زمين را گسترانديم و در آن ، كوه هاى استوار افكنديم» ) ، قطعه محدودى از زمين (مانند : « يَاقَوْمِ ادْخُلُواْ الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِى كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ؛ ۳ اى قوم من! به سرزمين مقدّسى كه خدا براى شما نوشت ، وارد شويد » ) ، عالم مادّه و در مقابل عالم معنا (مانند : « يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَآءِ إِلَى الْأَرْضِ ؛ ۴ كار را از آسمان تا زمين ، تدبير مى كند ) و ... آمده است .
امّا آنچه در اين بخش بررسى مى گردد ، معناى نخست آن ، يعنى كره خاكى است كه بشر بر آن زندگى مى كند .
از منظر قرآن و احاديث اسلامى ، زمين ، يكى از نشانه هاى روشن خداشناسى است كه خداوند متعال به آن ، سوگند ياد كرده است :
« وَالْأَرْضِ وَ مَا طَحَاهَا . ۵
و سوگند به زمين و آن كس كه آن را گسترد»
.
قرآن كريم بيش از هشتاد بار ، آفرينش زمين و نظم و تدبير حاكم بر آن را مورد توجّه قرار داده و پيروان خود را به «زمين شناسى» به عنوان يكى از راه هاى

1.از اين تعداد ، ۴۵۱ بار «أرض» ، دو بار «أرضا» ، و هشت بار ، اضافه به ضمير («أرضكم» سه بار ، «أرضنا» سه بار ، «أرضهم» يك بار و «أرضى» يك بار) آمده است .

2.حجر : آيه ۱۹ ، ق : آيه ۷ .

3.مائده : آيه ۲۱ .

4.سجده : آيه ۵ .

5.شمس : آيه ۶ . نيز ، ر . ك : طارق : آيه ۱۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 3
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 101249
صفحه از 559
پرینت  ارسال به