85
دانشنامه قرآن و حديث 1

راه اوّلِ رسيدن به بصيرت ، به دست آوردن تقواست . يكى از بركات مهم و بزرگ تقوا ، نورانى شدن جان و پيدايش نور بصيرت در انسان است . اين حقيقت ، با صراحت در قرآن كريم آمده است:
«يَاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا . ۱
اى كسانى كه ايمان آورده ايد! اگر از خدا پروا كنيد ، براى شما نيروى تشخيص قرار مى دهد»
.
«يَاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ ءَامِنُواْ بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَ يَجْعَل لَّكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ . ۲
اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از خدا پروا كنيد و به پيامبر او بگرويد، تا رحمت خويش را دو چندان عطا كند و براى شما نورى قرار دهد كه با [روشنايى ]آن ، راه بسپريد»
.
راه دوم براى به دست آوردن بصيرت ، استمداد از خداوند متعال است ، چنان كه امام زين العابدين عليه السلام ، در يكى از مناجات هاى خويش مى فرمايد :
هَب لى نوراً أمشى بِهِ فِى النّاسِ، و أهتَدى بِهِ فِى الظُّلُماتِ، و أستَضى ءُ بِهِ مِنَ الشَّكِّ وَ الشُّبُهاتِ . ۳
[بار خدايا!] مرا فروغى بخش تا در پرتو آن ، در ميان مردم، راه بسپرم ، و در تاريكى ها راه خويش را بيابم و در روشنايى آن ، از هر شك و شبهه اى بِرَهَم .
بنا بر اين ، تلاش براى رسيدن به مراتب طهارت و تقوا ، و نيز اهتمام به ذكر و دعا و استمداد از خداوند متعال براى نورانى شدن انديشه ، هر چند براى همه پيروان اسلام ، لازم است ، امّا براى پژوهندگان علوم دينى و بخصوص پژوهندگان حديث ،

1.انفال : آيه ۲۹ .

2.حديد : آيه ۲۸ .

3.الصحيفة السجّاديّة : ص ۹۵ (دعاى ۲۲) .


دانشنامه قرآن و حديث 1
84

شرعى و ترتيب لازم براى تحصيل آنها، يادآور مى شود كه آموزش علوم مقدّماتى اجتهاد، به تنهايى، براى استنباط احكام كافى نيست و مى نويسد :
و لا يكفى ذلك كلّه إلّا بهبة من اللّه تعالى إلهيّة و قوّة منه قدسيّة توصله إلى هذه البغية ، و تبلّغه هذه الرتبة ، و هى العمدة فى فقه دين اللّه تعالى ، و لا حيلة للعبد فيها ، بل هى منحة إلهيّة و نفحة ربّانيّة يخصّ بها من يشاء من عباده ، إلّا أنّ للجدّ و المجاهدة و التوجّه إلى اللّه تعالى ، و الانقطاع إليه أثرا بيّنا فى إفاضتها من الجناب القدسى : «وَ الَّذِينَ جَاهَدُواْ فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» ۱ . ۲
هيچ يك از اينها كفايت نمى كند ، مگر با فيض الهى و نيرويى قدسى از جانب خداى متعال كه فرد را به اين مقصد برساند و به اين مرتبت ، نايل گرداند . اين فيض الهى و نيروى قدسى ، ركن اصلى در فهم دين الهى است و بنده را در آن ، دستى نيست ؛ بلكه دهِش الهى و دَمش ربّانى است كه آن را به هر يك از بندگانش كه خود بخواهد ، اختصاص مى دهد ؛ منتها كوشش و مجاهدت و توجّه به خداى متعال و بريدن از عالم و رو كردن به او، تأثير آشكارى در افاضه اين فيض و نيروى قدسى از جانب قدس الهى دارد : «آنان كه به خاطر ما مجاهدت كنند ، هر آينه ، راه هايمان را به آنان نشان مى دهيم ، و البته خدا با نيكوكاران است» .

راه دستيابى به بصيرت

بصيرت را از دو راه مى توان به دست آورد :

1.عنكبوت : آيه ۶۹ .

2.منية المريد : ص ۳۸۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 1
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59470
صفحه از 584
پرینت  ارسال به