251
دانشنامه قرآن و حديث 1

مَن آجَرَ نَفسَهُ فَقَد حَظَرَ عَلى نَفسِهِ الرِّزقَ . ۱
هر كس خود را اجير ديگرى نمايد ، مانع روزى خود شده است .

۴ . معيار حلال و حرام بودن اجاره

از منظر اسلام ، به طور كلّى ، هر كارى كه به مصلحت انسان باشد و براى آينده نزديك و يا دور او زيانبار نباشد ، حلال ، و هر كارى كه مفسده داشته باشد ، حرام است . از اين رو ، امام على عليه السلام مى فرمايد:
إنَّهُ لَم يَأمُركَ إلّا بِحَسَنٍ ، وَ لَم يَنهَكَ إلّا عَن قَبيحٍ . ۲
او تو را جز به كار خوب ، فرمان نداده و جز از كار زشت ، باز نداشته است.
و نيز مى فرمايد:
لَو لَم يَنهَ اللّهُ عَن مَحارِمِهِ لَوَجَبَ أن يَجتَنِبَهَا العاقِلُ . ۳
اگر خداوند از حرام هايش نهى نمى كرد ، باز هم واجب بود كه خردمند از آنها دورى كند.
اجاره نيز از اين قانون كلّى مستثنا نيست . از اين رو ، از انواع اجاره ـ كه در فصل چهارم به تفصيل آمده ـ تنها مواردى تحريم شده اند كه به فساد مى انجامند و براى جامعه انسانى ، زيانبارند.

۵ . آداب انتخاب كردن اجير

در فصل پنجم ، نصوص مربوط به مهم ترين آداب انتخاب اجير ، آمده است . بديهى است هر چه كار ، اهمّيت بيشترى داشته باشد ، رعايت اين آداب ، ضرورت افزون ترى خواهد داشت . اين آداب ، عبارت اند از:

1.ر . ك : ص ۲۶۴ ح ۱۰ .

2.نهج البلاغة : نامه ۳۱ ، تحف العقول : ص ۷۳ ؛ كنز العمّال : ج ۱۶ ص ۱۷۲ ح ۴۴۲۱۵ .

3.غرر الحكم : ج ۵ ص ۱۱۷ ح ۷۵۹۵ ، عيون الحكم و المواعظ : ص ۴۱۷ ح ۷۰۸۲ .


دانشنامه قرآن و حديث 1
250

تبيين حكمت اجاره است :
«نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ فِى الْحَيَاةِ الدُّنْيَا . ۱
ما وسيله زندگانى آنان را در دنيا ، در ميانشان تقسيم كرديم»
.

۲ . تقويت فرهنگ كار

پيامِ فصل دوم اين بخش ، اين است كه خدمت به ديگران براى تأمين هزينه زندگى ، نه تنها ننگ نيست ، بلكه يك ارزش محسوب مى شود . تأمّل در سرگذشت اجير شدن انسان هاى بزرگوار و باكرامتى مانند : موسى عليه السلام (پيامبر اولو العزم الهى) ، خاتم انبيا صلى الله عليه و آله و على عليه السلام (خاتم اوصيا) ، براى همه ، بخصوص نسل جوان ، بسيار آموزنده است تا براى تأمين هزينه زندگى ، هيچ كار مشروعى را ننگ ندانند و از انجام دادن آن سر باز نزنند. گسترش اين انديشه در جامعه ، بى ترديد به تقويت و ترويج فرهنگ كار مى انجامد.

۳ . كار آزاد ، بهتر از اجير شدن است

پيام فصل سوم ، اين است كه بازدهى كار آزاد ، بيش از اجيرى (كارگر شدن براى ديگران) است . بنا بر اين ، انتخاب اجير شدن براى تأمين هزينه زندگى ، براى كسانى مناسب است كه داشتن كار آزاد براى آنان ميسّر نيست و يا خدمت به ديگران را به عنوان يك وظيفه انتخاب كرده اند ؛ امّا كسانى كه كار براى آنان انجام دادن مسئوليت نيست و توانِ انجام دادن كار آزاد ، مانند : توليد ، زراعت و تجارت را دارند ، از اين راه ، بهتر مى توانند نيازهاى اقتصادى خود را تأمين كنند . از اين رو ، امام صادق عليه السلام در باره اين گونه افراد مى فرمايد:

1.زخرف : آيه ۳۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 1
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59415
صفحه از 584
پرینت  ارسال به