إنَّ اللّهَ خَلَقَ خَلقَهُ جَميعا مُسلِمينَ ، أَمَرَهُم وَنَهاهُم ، وَالكُفرُ اسمٌ يَلحَقُ الفِعلَ حينَ يَفعَلُهُ العَبدُ ، وَلَم يَخلُقِ اللّهُ العَبدَ حينَ خَلَقَهُ كافِرا، إِنَّهُ إِنَّما كَفَرَ مِن بَعدِ أَن بَلَغَ وَقتا لَزِمَتهُ الحُجَّةُ مِنَ اللّهِ ، فَعَرَضَ عَلَيهِ الحَقَّ فَجَحَدَهُ ، فَبِإِنكارِهِ الحَقَّ صارَ كافِرا . ۱ خداوند ، آفريده هاى خود را آفريد و به آنها دستور داد و نهيشان كرد . و كفر، آن زمانى كه كافرْ كفر را انجام مى دهد ، به كافر مى پيوندد . خداوند ، وقتى بنده را آفريد ، او را كافر نيافريد . همانا بنده ، زمانى كافر گشت كه حجّت از سوى خدا به او رسيد و بر او عرضه شد ؛ ولى او آن را انكار نمود . پس به خاطر انكار كردن حق، كافر گرديد .
۲ . خوش بختى براى مؤمن و بدبختى براى كافر ، تقدير شده است
معناى ديگرى كه براى حديث مى توان نمود ، اين است كه خداوند متعال براى فرزندانى كه مى داند در آينده راه درست زندگى را انتخاب مى كنند و ايمان مى آورند ، در شكم مادرهايشان خوش بختى مقدّر كرده و براى فرزندانى كه مى داند در آينده راه نادرست را انتخاب مى كنند و كفر مى ورزند ، در شكم مادرهايشان بدبختى مقدّر نموده است ، چنان كه در حديثى ، از پيامبر خدا آمده است كه :
سَبَقَ العِلمُ وَجَفَّ القَلَمُ ، وَمَضى القَدَرُ بِتَحقيقِ الكِتابِ وَتَصديقِ الرُّسُلِ ، وَبِالسَّعادَةِ مِنَ اللّهِ عز و جل لِمَن آمَنَ وَاتَّقى، وَبِالشَّقاءِ لِمَن كَذَّبَ وَكَفَرَ ، وَبِوَلايَةِ اللّهِ المُؤمِنينَ ، وَبَراءَتَهُ مِنَ المُشرِكينَ. ۲ علم ، پيشى گرفت و قلم ، رقم زد و قَدَر ، قطعى شد براى به حقيقت پيوستن كتاب [آسمانى] و تصديق پيامبران و براى سعادتمندى هر مؤمن و تقواپيشه اى از جانب خدا و براى بدبختى هر تكذيب كننده و كافر و نيز براى
