69
دانش نامه عقايد اسلامي ج9

۶۱۸۷.امام صادق عليه السلام :همانا خداوند ـ تبارك و تعالى ـ بنده را از بدبختى به سوى خوش بختى مى برد ؛ ولى او را از خوش بختى به سوى بدبختى نمى برد .

۶۱۸۸.امام صادق عليه السلامـ وقتى از خوش بختى و بدبختى ، مورد پرسش قرار گرفت ـ: خوش بختى ، وسيله خير است كه سعادتمند بِدان چنگ مى زند ، تا اين كه او را به رستگارى مى برد ، و بدبختى ، سبب نابودى است كه بدبخت بِدان چنگ مى زند ، تا اين كه او را به نابودى مى كشاند ، و همه اينها با علم خداست . ۱

۶۱۸۹.الكافىـ به نقل از ابو بصير ـ: در حضور امام صادق عليه السلام نشسته بودم كه پرسشگرى از ايشان پرسيد : فدايت شوم ، اى فرزند پيامبر خدا! از كجا بدبختى به اهل گناه رسيد كه خداوند در علم خود ، به خاطر عمل آنان ، برايشان كيفر نوشت ؟
امام صادق عليه السلام فرمود : «اى پرسشگر! كسى از آفريدگان [از پيش خود ]نمى توانست به اداى حقّ خداى متعال در قبال حكمش به پا خيزد . پس وقتى حكم به اداى حقّ خويش فرمود ، به دوستدارانش نيرو مى بخشد و از آنان سنگينى بار عمل كردن به حقيقت آنچه را سزاوار آن اند ، بر مى دارد . [نيز ]به خاطر دانش پيشين خويش درباره گناهكاران ، براى ارتكاب گناه ، به آنان نيرو مى بخشد و تاب [و روحيه ى ]پذيرش [حكم الهى] را از آنان دريج مى نمايد [با اين كه توان و لوازم تكليف را بدانان مى بخشد ]پس آنان مطابق همان مى كنند كه در علم او گذشت و تاب [روحيه ى] پديد آوردن وضعيتى را نيافتند كه آنان را از كيفر خدا برهاند ؛ زيرا دانش او ، شايسته تر و براى تصديق است ، [بى آن كه جبرى متوجّه بندگان نمايد] و اين است معناى : خواست آنچه را كه خواست ؛ و اين راز اوست» .

1.اشاره به بطلان پندارى است كه در آن ، بدبختى و خوش بختى، امرى ذاتى تلقّى مى شوند كه بندگان بر آنها سرشته شده اند و در حيطه و قدرت خداوند نيستند ، در حالى كه سعادت ، وسيله خوبى است كه بنده با اختيار و خواست خود ، آن را انتخاب مى كند و او را به نجات و سعادت مى رساند و شقاوت ، وسيله درماندگى است كه بنده با خواست و اراده خود ، آن را انتخاب مى كند و آن ، وى را به نابودى و شوربختى مى اندازد . خداوندِ والا مى داند كه بنده كدام يك از آن دو را بر مى گزيند .


دانش نامه عقايد اسلامي ج9
68

۶۱۸۷.الإمام الصادق عليه السلام :إنَّ اللّهَ ـ تَبارَكَ وتَعالى ـ يَنقُلُ العَبدَ مِنَ الشَّقاءِ إلَى السَّعادَةِ ولا يَنقُلُهُ مِنَ السَّعادَةِ إلَى الشَّقاءِ . ۱

۶۱۸۸.عنه عليه السلامـ لَمّا سُئِلَ : فَمَا السَّعادَةُ ومَا الشَّقاوَةُ ؟ ـ: السَّعادَةُ سَبَبُ خَيرٍ تَمَسَّكَ بِهِ السَّعيدُ فَيَجُرُّهُ إلَى النَّجاةِ ، وَالشَّقاوَةُ سَبَبُ خِذلانٍ تَمَسَّكَ بِهِ الشَّقِيُّ فَيَجُرُّهُ إلَى الهَلَكَةِ ، وكُلٌّ بِعِلمِ اللّهِ ۲ . ۳

۶۱۸۹.الكافي عن أبي بصير :كُنتُ بَينَ يَدَي أبي عَبدِ اللّهِ عليه السلام جالِسا وقَد سَأَلَهُ سائِلٌ فَقالَ : جُعِلتُ فِداكَ يَابنَ رَسولِ اللّهِ ، مِن أينَ لَحِقَ الشَّقاءُ أهلَ المَعصِيَةِ حَتّى حَكَمَ اللّهُ لَهُم في عِلمِهِ بِالعَذابِ عَلى عَمَلِهِم ؟
فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ عليه السلام : أيُّهَا السّائِلُ ، حُكمُ اللّهِ عز و جل لا يَقومُ لَهُ أحَدٌ مِن خَلقِهِ بِحَقِّهِ ، فَلَمّا حَكَمَ بِذلِكَ وَهَبَ لِأَهلِ مَحَبَّتِهِ القُوَّةَ عَلى مَعرِفَتِهِ ، ووَضَعَ عَنهُم ثِقَلَ العَمَلِ بِحَقيقَةِ ما هُم أهلُهُ ، ووَهَبَ لِأَهلِ المَعصِيَةِ القُوَّةَ عَلى مَعصِيَتِهِم لِسَبقِ عِلمِهِ فيهِم ، ومَنَعَهُم إطاقَةَ القَبولِ مِنهُ ، فَوافَقوا ما سَبَقَ لَهُم في عِلمِهِ ولَم يَقدِروا أن يَأتوا حالاً تُنجيهِم مِن عَذابِهِ ؛ لِأَنَّ عِلمَهُ أولى بِحَقيقَةِ التَّصديقِ ، وهُوَ مَعنى شاءَ ما شاءَ وهُوَ سِرُّهُ . ۴

1.التوحيد : ص ۳۵۸ ح ۶ عن هشام بن سالم ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۱۵۸ ح ۱۲ .

2.إشارة إلى بطلان مزعمة أنّ السعادة والشقاوة ذاتيّتان والعبد مجبول عليهما وليستا في حيطته ومقدرته ، وأنّ السعادة سبب خير تمسّك به العبد باختياره وإرادته فيجرّه إلى النجاة والسعادة ، والشقاوة سبب خذلان تمسّك به باختياره وإرادته فيجرّه إلى الشقاوة والهلكة ، واللّه تعالى عالم بأنّ العبد أيّهما يختار ويريد (بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۱۸۴) .

3.الاحتجاج : ج ۲ ص ۲۴۳ ، بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۱۸۴ .

4.الكافي : ج ۱ ص ۱۵۳ ح ۲ ، التوحيد : ص ۳۵۴ ح ۱ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۱۵۶ ح ۸ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج9
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 52423
صفحه از 447
پرینت  ارسال به