215
دانش نامه عقايد اسلامي ج9

۶۴۰۷.امام على عليه السلام :بنده در پيشگاه خداوند ، نگه داشته مى شود و [خدا ]مى فرمايد: «ميان نعمت هاى من بر او و عمل او ، مقايسه كنيد» و [البتّه] نعمت ها بر عمل [او] ، غلبه دارند .
آنان مى گويند: نعمت ها بر عمل ، غلبه دارند .
آن گاه مى فرمايد: «نعمت هايم را به او ببخشيد و ميان خير و شرّ او ، مقايسه كنيد» . اگر عمل خير و شر برابر شدند، خداوند ، شر را به وسيله خير ، از بين مى برد و او را به بهشت ، وارد مى كند و اگر براى او فضيلتى باشد، خداوند در مقابل آن، به وى تفضّل مى نمايد، و اگر شرّش بيشتر باشد ، و از پرهيزگاران بوده و به خداى متعال شرك نورزيده و از شركْ پرهيز كرده باشد، از آمرزيده شدگان است. اگر خدا بخواهد ، او را با رحمتش مى آمرزد و با بخشش خود ، بر او تفضّل مى نمايد .

۶۴۰۸.امام باقر عليه السلام :... اى جابر! دين و حكمت خدا را كه خداوند عز و جل از تو رعايت آن را خواسته است ، نگهدارى كن، و از چيزى كه تو در نزد او دارى ، درخواست نكن ، مگر از چيزى كه او در نزد تو دارد . اگر دنيا غير از آنى بود كه براى تو توصيف كردم ۱ ، پس به سراغ خانه سختى ها (دنيا) برو [تا خود آن را ببينى] ۲ . به جانم سوگند ، چه بسا كسى كه به چيزى آزمند است و وقتى آن چيز به او داده مى شود، بدبخت مى گردد، و چه بسا كسى كه چيزى را نمى پسندد و وقتى آن چيز به او داده مى شود، نيك بخت مى گردد و اين ، [معناى] سخن خداوند عز و جلاست كه : «و تا خدا كسانى را كه ايمان آورده اند ، خالص گرداند و كافران را [ به تدريج ]نابود سازد» .

۶۴۰۹.الزهدـ به نقل از عطاء خراسانى ـ: يكى از پيامبران به ساحلى گذر كرد . ديد مردى كه ماهى صيد مى كرد ، «به نام خدا» گفت و تورش را انداخت و حتّى يك ماهى هم از آن ، بيرون نيامد . سپس به مرد ديگرى گذر كرد كه نام شيطان را بر زبان آورْد و ماهيان زيادى را از تورش بيرون آورد ، به طورى كه آن مرد ، از بسيارىِ آنها بر خود باليد .
[آن پيامبر] گفت : پروردگارا! اين ، تو را خوانْد و چيزى را با تو شريك نساخت ؛ ولى تو او را اين گونه مبتلا كردى كه هيچ چيزى از تورش بيرون نيامد . آن ديگرى ، غير تو را خوانْد ؛ ولى تو او را به گونه اى مبتلا كردى كه از بسيارىِ ماهيان ، بر خود باليد، در حالى كه مى دانم همه اينها به دست توست . اين ، چگونه است؟
[خدا به فرشتگان] فرمود: «براى بنده ام ، پرده از مقام آن دو ، كنار بزنيد» . وقتى [پرده را كنار زدند و] آن كرامتى را كه خدا براى او (اوّلى) مهيّا ساخته بود و آن خوارى اى را كه براى آن ديگرى مهيّا نموده بود ، ديد ، گفت : پروردگارا! راضى شدم .

1.. اشاره است به آن چه امام در آغاز كلام خود در وصف دنيا فرموده .

2.اين ترجمه مطابق معناى احتمالى ملّا صالح مازندرانى است .


دانش نامه عقايد اسلامي ج9
214

۶۴۰۷.عنه عليه السلام :يوقَفُ العَبدُ بَينَ يَدَيِ اللّهِ ، فَيَقولُ : قيسوا بَينَ نِعَمي عَلَيهِ وبَينَ عَمَلِهِ ، فَتَستَغرِقُ ۱ النِّعَمُ العَمَلَ ، فَيَقولونَ : قَدِ استَغرَقَتِ النِّعَمُ العَمَلَ .
فَيَقولُ : هَبوا لَهُ نِعَمي وقيسوا بَينَ الخَيرِ وَالشَّرِّ مِنهُ ، فَإِنِ استَوَى العَمَلانِ أذهَبَ اللّهُ الشَّرَّ بِالخَيرِ وأدخَلَهُ الجَنَّةَ ، فَإِن كانَ لَهُ فَضلٌ أعطاهُ اللّهُ بِفَضلِهِ ، وإن كانَ عَلَيهِ فَضلٌ وهُوَ مِن أهلِ التَّقوى ، لَم يُشرِك بِاللّهِ تَعالى وَاتَّقَى الشِّركَ بِهِ ، فَهُوَ مِن أهلِ المَغفِرَةِ ، يَغفِرُ اللّهُ لَهُ بِرَحمَتِهِ إن شاءَ ويَتَفَضَّلُ عَلَيهِ بِعَفوِهِ . ۲

۶۴۰۸.الإمام الباقر عليه السلام :يا جابِرُ فَاحفَظ مَا استَرعاكَ اللّهُ ـ جَلَّ وعَزَّ ـ مِن دينِهِ وحِكمَتِهِ ، ولا تَسأَلَنَّ عَمّا لَكَ عِندَهُ إلّا ما لَهُ عِندَ نَفسِكَ ، فَإِن تَكُنِ الدُّنيا عَلى غَيرِ ما وَصَفتُ لَكَ ۳ ، فَتَحَوَّل إلى دارِ المُستَعتَبِ، فَلَعَمري لَرُبَّ حَريصٍ عَلى أمرٍ قَد شَقِيَ بِهِ حينَ أتاهُ ، ولَرُبَّ كارِهٍ لِأَمرٍ قَد سَعِدَ بِهِ حينَ أتاهُ ، وذلِكَ قَولُ اللّهِ عز و جل : «وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَيَمْحَقَ الْكَـفِرِينَ» ۴ . ۵

۶۴۰۹.الزهد عن عطاء الخراساني :مَرَّ نَبِيٌّ مِنَ الأَنبِياءِ بِساحِلٍ ، فَإِذا هُوَ بِرَجُلٍ يَصطاد حيتانا ، فَقالَ : بِاسمِ اللّهِ ، وألقى شَبَكَتَهُ فَلَم يَخرُج فيها حوتٌ واحِدٌ ثُمَّ مَرَّ بِآخَرَ ، فَقالَ : بِاسمِ الشَّيطانِ ، فَخَرَجَ فيها مِنَ الحيتانِ حَتّى جَعَلَ الرَّجُلُ يَتَقاعَسُ مِن كَثرَتِها .
فَقالَ : أي رَبِّ هذَا الَّذي دَعاكَ ولَم يُشرِك بِكَ شَيئا ابتَلَيتَهُ بِأَن لَم يَخرُج في شَبَكَتِهِ شَيءٌ ، وهذَا الَّذي دَعا غَيرَكَ ابتَلَيتَهُ وخَرَجَ في شَبَكَتِهِ ما جَعَلَ يَتَقاعَسُ تَقاعُسا مِن كَثرَتِها ، وقَد عَلِمتُ أنَّ كُلَّ ذلِكَ بِيَدِكَ فَأَنّى هذا ؟
قالَ : اِكشِفوا لِعَبدي عَن مَنزِلِهِما فَلَّما رَأى ما أعَدَّ اللّهُ لِهذا مِنَ الكَرامَةِ ، وما أعَدَّ اللّهُ لِهذا مِنَ الهَوانِ . قالَ : رَضيتُ يا رَبّي ! ۶

1.في المصدر : «فستغرق» وما أثبتناه من بحار الأنوار .

2.الأمالي للطوسي : ص ۲۱۲ ح ۳۶۹ ، كنز الفوائد : ج ۱ ص ۲۲۳ ، عدّة الداعي : ص ۱۳۶ ، أعلام الدين : ص ۴۳ و ص ۱۴۹ كلّها عن عطاء بن يسار ، بحار الأنوار : ج ۷ ص ۲۶۲ ح ۱۴ .

3.. إشارة إلى ما قال الإمام عليه السلام في أوّل كلامه في وصف الدنيا .

4.آل عمران : ۱۴۱ .

5.الكافي : ج۲ ص۱۳۳ ح۱۶، تنبيه الخواطر : ج۲ ص۱۹۴ كلاهما عن جابر ، بحار الأنوار : ج ۷۳ ص۳۶ ح۱۷.

6.الزهد لابن المبارك : ص ۲۲۰ ح ۶۲۱ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج9
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 52396
صفحه از 447
پرینت  ارسال به