۶۱۱۳.الطرائف :بسيارى از مسلمانان از امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده اند كه ايشان روزى به يكى از جبرى ها فرمود: «آيا كسى هست كه عذر صحيح را بهتر از خداوند بپذيرد؟».
[جبرى] گفت : نه.
فرمود: «پس درباره كسى كه مى گويد: نمى توانم ، در حالى كه واقعاً نمى تواند، چه مى گويى؟ آيا او معذور است ، يانه؟» .
گفت : معذور است.
فرمود: «پس وقتى خداوند مى داند كه بندگانش از فرمانبرى او ناتوان اند ، و زبان حال و يا وضعشان در روز رستاخيز ، به گونه اى است كه مى گويند: پروردگارا! ما بر فرمانبرى ات توانا نبوديم ؛ چرا كه ما را از آن باز داشتى ، آيا سخن و عذر آنها بر اساس نظر جبرى ها صحيح نيست؟» .
گفت : آرى ، به خدا!
فرمود: «بنا بر اين ، بر پايه نظر تو لازم است كه خداوند ، اين عذر صحيح را بپذيرد و هرگز كسى را بازخواست ننمايد، در حالى كه اين بر خلاف نظر همه آيين مداران و دينداران است» .
آن گاه جبرى ، بى درنگ از اعتقاد خود به جبر ، توبه كرد.

۶۱۱۴.التوحيدـ به نقل از محمّد بن عجلان ـ: به امام صادق عليه السلام گفتم : آيا خداوند ، كار را به خود بندگان واگذار كرده است؟
فرمود: «خداوند ، گرامى تر از آن است كه كار را به خودشان وا گذارد» .
گفتم : آيا خداوند ، بندگان را بر كارهايشان وادار ساخته است؟
فرمود: «خداوند ، دادگرتر از آن است كه بنده اى را بر كارى وا دارد و سپس بر پايه آن او را كيفر دهد» .

۶۱۱۵.امام صادق عليه السلام :مردم درباره قَدَر بر سه دسته اند: كسى مى پندارد كه خداوند عز و جلمردم را بر انجام دادن گناهان، وادار ساخته است . اين شخص، خدا را در داورى اش ستمگر دانسته و كافر است... .

۶۱۱۳.الطرائف :رَوى كَثيرٌ مِنَ المُسلِمينَ عَنِ الإِمامِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ الصّادِقِ عليه السلام أنَّهُ قالَ يَوما لِبَعضِ المُجَبِّرَةِ : هَل يَكونُ أحَدٌ أقبَلَ لِلعُذرِ الصَّحيحِ مِنَ اللّهِ ؟
فَقالَ : لا .
فَقالَ لَهُ : فَما تَقولُ فيمَن قالَ : ما أقدِرُ ، وهُوَ لا يَقدِرُ ؛ أيَكونُ مَعذورا أم لا ؟
فَقالَ المُجَبِّرُ : يَكونُ مَعذورا .
قالَ لَهُ : فَإِذا كانَ اللّهُ يَعلَمُ مِن عِبادِهِ أنَّهُم ما قَدَروا عَلى طاعَتِهِ ، وقالَ لِسانُ حالِهِم أو مَقالِهِم للّهِِ يَومَ القِيامَةِ : يا رَبِّ ما قَدَرنا عَلى طاعَتِكَ لِأَنَّكَ مَنَعتَنا مِنها ، أما يَكونُ قَولُهُم وعُذرُهُم صَحيحا عَلى قَولِ المُجَبِّرَةِ ؟ قالَ : بَلى وَاللّهِ .
قالَ : فَيَجِبُ عَلى قَولِكَ أنَّ اللّهَ يَقبَلُ هذَا العُذرَ الصَّحيحَ ولا يُؤاخِذُ أحَدا أبَدا ، وهذا خِلافُ قَولِ أهلِ المِلَلِ كُلِّهِم . فَتابَ المُجَبِّرُ مِن قَولِهِ بِالجَبرِ فِي الحالِ . ^۱

۶۱۱۴.التوحيد عن محمّد بن عجلان :قُلتُ لِأَبي عَبدِ اللّهِ عليه السلام : فَوَّضَ اللّهُ الأَمرَ إلَى العِبادِ ؟
فَقالَ : اللّهُ أكرَمُ مِن أن يُفَوِّضَ إلَيهِم . قُلتُ : فَأَجبَرَ اللّهُ العِبادَ عَلى أفعالِهِم ؟
فَقالَ : اللّهُ أعدَلُ مِن أن يُجبِرَ عَبدا عَلى فِعلٍ ثُمَّ يُعَذِّبَهُ عَلَيهِ . ^۲

۶۱۱۵.الإمام الصادق عليه السلام :إنَّ النّاسَ فِي القَدَرِ عَلى ثَلاثَةِ أوجُهٍ : رَجُلٌ يَزعُمُ أنَّ اللّهَ عز و جل أجبَرَ النّاسَ عَلَى المَعاصي ، فَهذا قَد ظَلَّمَ اللّهَ في حُكمِهِ فَهُوَ كافِرٌ... . ^۳