195
دانش نامه عقايد اسلامي ج9

مى فرمايد :
«إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِى الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَـالـءِفَةً مِّنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَ يَسْتَحْىِ نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ . ۱ همانا فرعون در سرزمين [ مصر ] سر بر افراشت و مردم آن را طبقه طبقه ساخت ؛ طبقه اى از آنان را زبون مى داشت : پسرانشان را سر مى بريد و زنانشان را [ براى بهره كشى ] زنده بر جاى مى گذاشت . وى از فسادكاران بود» .
بنا بر اين ، سوء استفاده انسان هاى آگاه از آزادى است كه پديد آمدن دو طبقه ظالم و مظلوم، و استثمارگر و استثمارشده را موجب گرديده است، نه خواست آفريدگار هستى، تا عدالت او با آن ، مورد سؤال قرار گيرد و به فرموده امام على عليه السلام :
ما جاعَ فَقيرٌ إلّا بِما مُتِّعَ بِهِ غَنِيٌّ . ۲ هيچ نادارى ، گرسنه نشد ، مگر به خوش گذرانى ثروتمندى .

۲ . آثار تكوينى گناه

در جهان اسباب، كردار ناشايست انسان هاى آگاه ، به طور طبيعى و تكوينى ، در سرنوشت جامعه مؤثّر است . شخص گنهكار ، نه تنها زندگى خود را تباه مى كند ، بلكه جامعه را در سراشيبى انحطاط و سقوط قرار مى دهد .
شخص گنهكار ، همچون انسان نادانى است كه در ميان دريا، كشتى را سوراخ مى كند . اگر ساير سرنشينيان مانع اين عمل خطرناك شوند ، همه نجات مى يابند ، وگرنه ، هم سوراخ كننده كشتى و هم جز او ، همه غرق مى شوند، چه مقصّر

1.قصص : آيه ۴ .

2.نهج البلاغة : حكمت ۳۲۸ .


دانش نامه عقايد اسلامي ج9
194

حكمت هاى خاصّى دارند ـ بر عهده انسان هاى آگاه است .
ثانيا ، خداوند ، آسيب هايى را كه به افراد بى گناه وارد مى شوند، در آخرت ، جبران خواهد كرد .
توضيح اين اجمال ، به مقدّمه اى كوتاه نياز دارد و آن ، اين است كه : قانون اسباب ـ كه در قرآن ، «سنّت خدا» ناميده مى شود ـ ايجاب مى كند كه جهان آفرينش بر اساس نظام خاصّ خود ، اداره شود . قرآن كريم ، بارها تأكيد نموده كه سنّت خدا ، تغييرناپذير است . ۱
اين ، بِدان معناست كه مديريت و كارهاى خداوند متعال ، قانونى خاص دارد كه ثابت و تغييرناپذير است و همانند قوانين اعتبارى (قراردادى) ، تغييرپذير نيست. امام صادق عليه السلام در حديثى ، اين حقيقت را روشن تر بيان مى نمايد :
أبى اللّهُ أَن يُجرِيَ الأشياءَ إلّا بِأسبابٍ فَجَعَلَ لِكُلِّ شَيءٍ سَبَبا . ۲ خداوند ، امور را جز از طريق اسباب ، به پيش نمى برد . پس براى هر چيزى سبب قرار داده است .
بر اساس قانون اسباب و يا همان سنّت ثابت خداوند در اداره جهان آفرينش ، عوامل مصائب و ناكامى هاى مستضعفان ، بدين شرح اند :

۱ . سوء استفاده از آزادى

در جهانِ اسباب، نتيجه برخوردارى انسان از آزادى و اختيار ، اين است كه عدّه اى ، از آزادى خود ، سوء استفاده مى كنند و به حقوق ديگران تجاوز مى نمايند . قرآن درباره سوء استفاده يكى از سران استكبار از آزادى خود ،

1.ر. ك : احزاب : آيه ۲۳ و ۶۲ ، فتح : آيه ۲۳ ، اسراء : آيه ۷۷ ، فاطر : آيه ۴۳ و ۳۵ .

2.الكافى : ج ۱ ص ۱۸۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج9
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 52063
صفحه از 447
پرینت  ارسال به