بر اساس اين جهان بينى، قرآن كريم ، مكرّر يادآور مى شود كه درك ابتدايى و سطحىِ عقل، ملاك تشخيص خير و شر نيست :
«كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْـئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْـئاً وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ . ^۱ بر شما كارزارْ واجب شده است ، در حالى كه براى شما ناگوار است . و بسا چيزى را خوش نمى داريد و آن براى شما خوب است ، و بسا چيزى را دوست مى داريد و آن براى شما بد است ، و خدا مى داند و شما نمى دانيد» .
نيز مى فرمايد :
«وَلَـلـءِن قُتِلْتُمْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ أَوْمُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ . ^۲ و اگر در راه خدا كشته شويد يا بميريد ، قطعا آمرزش خدا و رحمت او از [ همه ] آنچه [ كافران ]جمع مى كنند ، بهتر است» .
در اين آيات، جنگيدن در راه خدا و كشته شدن در اين راه، «خير» معرّفى شده اند ، در حالى كه در نظر ابتدايىِ عقل ، شر محسوب مى شوند . همچنين در آيه نخست ، به يك اصل كلّىِ عقلى اشاره شده است كه : درك ابتدايى عقل ، نمى تواند ملاك تشخيص خير و شر و سودمند يا زيانبار بودن چيزى باشد . از همين روست كه كشته شدن در راه خدا ـ كه در نظر ابتدايى عقل ، شر محسوب مى شود ـ ، با عنايت به پيامدهاى آن ، در واقع ، نه تنها شر نيست ، بلكه خير محض است .
به عكس، ثروت فراوان از نظر قرآن كريم ، براى رفاه زدگان و استثمارگران ، شر و مايه بدبختى است، در صورتى كه از نظر مردم كوتاه فكر و درك ابتدايى عقل ، مايه خوش بختى است و خير محسوب مى گردد:

درباره سودمند و يا زيانبار بودن آن ، داورى كند . داورى سطحىِ عقل درباره موضوعى كه تمام ابعادش روشن نيست ، از نظر علمى ، فاقد اعتبار است ؛ زيرا چه بسا چيزهايى هستند كه در نظر ابتدايى ، سودمند جلوه مى كنند ؛ ولى با تأمّل ، معلوم مى شود كه در واقع براى انسان زيانبارند و نيز چه بسا چيزهايى كه در ديد ابتدايى، زيانبار جلوه مى كنند ؛ ولى با تأمّل و بررسى آثار آنها ، سودمند بودنشان مشخّص مى گردد.

سه . خير و شر در جهان بينى اسلامى

در جهان بينى اسلامى ، خير، سودى است كه براى زندگىِ هميشگى انسان ، زيانبار نباشد و شر، زيانى است كه براى زندگىِ هميشگى انسان ، سودمند باشد . امام على عليه السلام مى فرمايد :
ما شَرٌّ بِشَرٍّ بَعدَهُ الجَنَّةُ ، وما خَيرٌ بِخَيرٍ بَعدَهُ النّارُ وكُلُّ نَعيمٍ دونَ الجَنَّةِ مَحقورٌ ، وكُلُّ بَلاءٍ دونَ النّارِ عافِيَةٌ . ^۱ شرّى كه پس از آن ، بهشت باشد ، شر نيست . خيرى كه پس از آن ، آتش باشد ، خير نيست . هر نعمتى غير از بهشت ، كوچك است و هر بلايى جز آتش ، عافيت .
و در احاديثى ديگر مى فرمايد :
لا تَعُدَّنَّ خَيرا ما أدرَكتَ بِهِ شَرّا. ^۲ خيرى را كه با آن ، شر عايدت مى شود ، خير نشمار . لا تَعُدَّنَّ شَرّا ما أدرَكتَ بِهِ خَيرا . ^۳ شرى را كه با آن ، خير به دست مى آورى ، شر نشمار .