بنا بر اين ، منافاتى با عدالت و حكمت ندارد.
اين ، پاسخ اجمالى قرآن و احاديث اسلامى و به تعبيرى پاسخ خود خداوند متعال به «شبهه شرور» و منافات نداشتنِ آن با عدالت و حكمت اوست.

پاسخ تفصيلى به شبهه شُرور

براى پاسخ دادن به شبهه شرور ، چند مسئله بايد مورد بررسى قرار بگيرند :

يك . معناى «خير» و «شر»

خير و شر ، گاهى به معناى لذّت و درد ، مورد لحاظ قرار مى گيرند. اين معنا ، معنايى سطحى و ابتدايى است ؛ چرا كه ممكن است انسان از چيزى لذّت ببرد ؛ امّا آن چيز براى انسان ، زيانبار باشد و موجب بدبختى او شود .
خير ، در معناى درست، عبارت است از : چيزى كه براى انسان ، سودمند باشد و سعادت او را به دنبال بياورد . شر نيز در معناى درست ، عبارت است از : چيزى كه براى انسان ، زيانبار باشد و موجب بدبختى او گردد.

دو . ملاك تشخيص خير و شر

نكته مهم در تعريف خير و شر ، اين است كه : از كجا مى توان فهميد كه چيزى حقيقتا براى انسان ، سودمند است يا زيانبار؟ به عبارت ديگر ، ملاك تشخيص خير و شر و سود و زيان چيست؟
آيا ملاك تشخيص خير و شر و سود و زيان ، همان درك ابتدايى و سطحىِ عقل است و يا دركى است كه عقل ، پس از تأمّل و احاطه يافتن بر تمام ابعاد موضوع ، پيدا مى كند؟
بى شك ، عقل تا زمانى كه تمام ابعاد يك موضوعْ روشن نباشد، نمى تواند

قائل شوند : يكى خالق نيكى ها و ديگرى خالق شُرور . طايفه اى از آنان ، نور را خالق نيكى ، و ظلمت را خالق شر دانسته اند و طايفه اى معتقد شده اند كه يزدان ، خالق خير است و اهريمن ، خالق شر . ^۱

شُرور و انكار آفريدگار

برخى وجود شرور و ناكامى ها را دليل فاقد شعور بودنِ هستى و انكار آفريدگار مى دانند .

پاسخ اجمالى به شبهه شُرور

آنچه به طور اجمالى در پاسخ شبهه شرور مى توان گفت ، اين است كه :
اوّلاً : ملاك تشخيص خير و شر ، درك ابتدايى و سطحى عقل نيست ؛ چرا كه ممكن است چيزى به ظاهر ، شر ، ولى در واقع ، خير باشد . عكس اين مطلب نيز درست است . بنا بر اين ، بسيارى از چيزهايى كه انسان ، آنها را شر مى پندارد و آنها را با عدالت و حكمت الهى ناسازگار مى بيند، در واقع ، عين عدالت و حكمت اند .
ثانيا : شر، مخلوق و تقديرشده خداوند متعال است ؛ ولى منسوب به او نيست ؛ چرا كه اراده انسان در پديد آمدن آن ، نقش دارد و بر اساس سنّت غير قابل تغيير آفرينش، پيشگيرى از شُرور ، تنها با پيشگيرى از عوامل آنها امكان پذير است . ^۲
ثالثا : آفرينش شر و تقديرشدنِ آن ، استقلالى نيست ؛ بلكه به تَبَع خير است .