بخش پانزدهم : حكمت ها

در آمد

باب يكم : حكمت هاى عقلى و علمى

باب دوم : حكمت هاى اعتقادى

باب سوم : حكمت هاى عقيدتى و سياسى

باب چهارم : حكمت هاى عبادى

باب پنجم : حكمت هاى اخلاقي و عملى

باب ششم : حكمت هاى جامع

باب هفتم : حكمت هاى گوناگون

باب هشتم : حكمت هاى منظوم

باب نهم : تمثل جستن امام عليه السلام به اشعار شاعران

باب دهم : ديوان منسوب به امام حسين عليه السلام

درآمد

واژه «حكمت» ، در لغت ، از ريشه «حُكم» به معناى منع است ؛ زيرا حُكم و داورى عادلانه ، مانع ظلم است . همچنين ، دهنه اسب و ديگر چارپايان ، «حَكَمه» ناميده مى شود ؛ چون مانع و مهار كننده حيوان است و نام گذارى علم به «حكمت» ، بر همين پايه است ؛ چون از جهل ، جلوگيرى مى كند . ^۱ همچنين بر هر چيز نفوذناپذيرى ، صفت «محكم» اطلاق مى گردد . ^۲
آلوسى ، در تفسير روح المعانى ، در تبيين واژه «حكمت» ، از كتاب البحر ، چنين نقل مى كند :
دانشمندان ، در معناى اين كلمه (حكمت) ، ۲۹ قول دارند كه برخى از آنها به هم نزديك است و پاره اى از عالمان ، بيشتر اين معانى را اصطلاحى مى دانند كه قائل به آن ، به مصداق مهمّ «حكمت» ، بسنده كرده و همان را در معناى آن آورده است ؛ وگر نه در اصل ، از مصدر «إحكام» است كه به معناى استوارى در علم ، گفتار و كردار و يا همه اينهاست . ^۳