پيش‏گفتار

نماز، به عنوان سرآمد عبادات، ويژگى‏هايى دارد كه هيچ عبادت ديگرى از آنها برخوردار نيست. اين ويژگى‏ها، به تفصيل، در آيات قرآن و احاديث پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و اهل بيت عليهم السلام آمده كه در اين‏جا به مهم‏ترين آنها اشاره مى‏شود.

ويژگى‏هاى نماز

نماز، نخستين فريضه‏اى است كه خداوند سبحان، انجام دادن آن را بر مردم، لازم شمرده، و نخستين كارى است كه در اسلام، فرا گرفتن آن واجب است، و نخستين عملى است كه انسان در قيامت در باره‏ى آن، بازجويى مى‏شود. اگر اين عمل، مورد قبول خداوند قرار گرفت، ساير اعمال، پذيرفته مى‏شود و اگر مردود شود، ديگر اعمال نيز مردود مى‏گردد .
نماز، ستون دين است كه بدون آن، ارزش‏ها و آرمان‏هاى دينى، فرو خواهند ريخت. از اين رو، در اسلام، پس از اعتراف به مبانى عقيدتى، هيچ عملى بالاتر و والاتر از نماز نيست.
جايگاه نماز نسبت به ديگر ارزش‏هاى دينى، جايگاه سر در بدن است، و بدين جهت، حيات و پويايى ارزش‏هاى دينى در جامعه اسلامى، وابسته به آن است.
نماز، بهترين برنامه‏اى است كه خداوند سبحان براى رشد و شكوفايى انسان

وضع كرده، و از اين رو، بهترين كار و محبوب‏ترين عمل، و برترين وسيله تقرب به آفريدگار جهان، و معراج اهل ايمان است.
نماز، شيطان را از انسانْ دور مى‏گرداند، از سرمستى و طغيانْ پيشگيرى مى‏كند، خودْ بزرگ‏بينى و انواع رذايل اخلاقى و عملى را مى‏زدايد، گناهان را پاك مى‏كند، و جان را پاكيزه مى‏سازد.
نماز، چهره باطنى انسان را زيبا و دل را نورانى مى‏كند، و موجب آسودگى بدن و آرامش جان ، و نيز سبب فرود آمدن رحمت الهى مى‏گردد.
نماز، چراغ اهل آسمان، مايه سنگين شدن ترازوى عمل، و وسيله جلب خشنودى آفريدگار جهان است.
نماز، كليد دستيابى به همه خوبى‏هاست. با نماز، هر دو جهاد اصغر و اكبر، به پيروزى مى‏رسند، نگرانى‏ها از دلْ زدوده مى‏شوند ، و بدى‏ها به نيكى‏ها تبديل مى‏شود .
نماز، راه روشنى است كه انبياى الهى براى رسيدن به بهشت جاويد، به انسان نشان داده‏اند، و سرانجام نماز، نور چشم خاتم پيامبران و آخرين سفارش ايشان است. پيامبر صلى اللَّه عليه وآله در آخرين لحظات زندگى، مكرر مى‏فرمود: «نماز، نماز، نماز!» تا جان به جان آفرين تسليم كرد. ^۱

نقش نماز در تكامل انسان‏

ويژگى‏هايى كه براى نماز برشمرديم، به روشنى نشان مى‏دهند كه اين عبادت، بيش از هر عبادت ديگر، در تكامل انسان و سعادت دنيا و آخرت او، نقش دارد. براى توضيح اين مطلب، ابتدا اشاره‏اى داريم به نقش عبادت خدا در تكامل انسان، و سپس بيان اين مطلب كه چگونه نماز، بيش از هر عبادتى ديگر، در اين عرصه ، نقش آفرين است .