فرهنگ نامه زیارت عتبات بر پایه منابع معتبر
صفحه 7
پيشگفتار
اهل بيت عصمت و طهارت عليهمالسلام، مشعلِ فروزانِ هدايت الهى هستند كه در پرتو نور آنان، بشريت مىتواند از تاريكىهاى عقايد، اخلاق و اعمالِ جاهلانه رهايى يابد، و در مسير صحيح زندگىِ انسانى قرار گيرد، و در دنيا و آخرت، سعادتمند و كامياب شود.
از امام صادق عليهالسلام روايت شده كه در تفسير آيه نور۱ مىفرمايد:
هُوَ مَثَلٌ ضَرَبَهُ اللّهُ لَنا، فَالنَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله و الأْئِمَّةُ ـ صَلَوات اللّه عَلَيْهِم أجْمَعين ـ مِن دَلالاتِ اللّهِ وَ آياتِهِ الَّتي يُهتَدى بِهَا إلَى التَّوحِيدِ وَ مَصالِحِ الدِّينِ وَ شَرائِعِ الإْسلامِ وَ الفَرائِضِ وَ السُّنَنِ.۲
اين (آيه)، مَثَلى است كه خداوند، در باره ما زده است. بنا بر اين، پيامبر صلىاللهعليهوآله و ائمّه ـ كه درودهاى خداوند بر آنان باد ـ، از نشانهها و علايم وجود خدا هستند كه به واسطه آنها، به توحيد و مصالح دين و شرايع اسلام و فرايض و سنن، راه بُرده مىشود.
روشنايى روز با پرتوافشانى خورشيد، استمرار دارد و خورشيد، براى راهنمايى
1.. «اللَّهُ نُورُ السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كمِشْكوةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِى زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كأَنَّهَا كوْكبٌ دُرِّىٌّ يُوقَدُ مِنشَجَرَةٍ مُّبَـرَكةٍ زَيْتُونَةٍ لاَّ شَرْقِيَّةٍ وَ لاَ غَرْبِيَّةٍ يَكادُ زَيْتُهَا يُضِىءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِى اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَآءُ وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَـلَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ ؛ خداوند ، نور آسمانها و زمين است. داستان نورش ، همچون چراغدانى است كه در آن ، چراغى قرار دارد . آن چراغ ، در آبگينهاى است كه آبگينه ، گويى ستارهاى درخشان است كه از درخت مبارك زيتون ـ كه نه شرقى است ، نه غربى ـ ، افروخته مىشود. نزديك است كه روغنش ، با آن كه آتشى به آن نرسيده است، فروزان گردد . نور در نور است . خداوند ، به نور خويش ، هر كسى را كه بخواهد ، هدايت مىكند ، و خداوند ، براى مردم ، مَثَلها مىزند ، و خداوند به هر چيزى ، داناست» نور : آيه ۳۵ .
2.. التوحيد : ص ۱۵۷ ح ۲ .
فرهنگ نامه زیارت عتبات بر پایه منابع معتبر
صفحه 8
عالَم مادّه، نورافشانى مىكند تا جانداران، راه خود را گم نكنند. اهل بيت عليهمالسلام نيز خورشيد هدايتِ مردمان، و بهترين راهنمايانِ جهان هستى اند كه مردم را با توحيد، مصالح دين و برنامههاى زندگى، آشنا مىكنند و بىتوجّهى به سفارشهاى ايشان، دورى از برنامه صحيح زندگى است.
اصلىترين جايگاه نور الهى
در ادامه «آيه نور»، به جايگاهى اشاره مىشود كه نور الهى را در آن جا بايد جُست:
«فِى بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَ الْأَصَالِ.۱
[آن چراغ] در خانههايى است كه خداوند، رخصت داده است كه بالا برده شوند و نام وى در آنها، ياد شود و او را در آن جا، بامدادان و شبانگاهان، به پاكى بستايند».
واژه «بيوت» در آيه ياد شده، جمع «بيت» است. واژه «بيت»، چنانچه به اشخاص و افراد حقيقى اضافه شود، معمولاً خانه مسكونى ايشان، اراده مىشود و در صورتى كه به شخصيتى حقوقى و يا معانى ديگرى افزوده شود، حقيقت مضافٌ اليه را بيان مىكند ؛ مانند: «بيت علم»، كه به معناى خاندانى است كه به گونهاى با دانش، در ارتباط هستند و يا «بيت مرجعيّت»، يعنى خاندانى كه با مرجع دينى مسلمانان، به نوعى ارتباط دارند. در اين جا «بيت نبوّت»، به كسانى اطلاق مىشود كه با حقيقت نبوّت، يعنى جايگاه تجلّى اسما و صفات الهى، مرتبط هستند و ارتباط زمينيان با آسمانيان را فراهم مىكنند.۲
از امام باقر عليهالسلام روايت شده كه در تبيين آيه «فِى بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ... [آن چراغ] در خانههايى است كه خداوند، رخصت داده است كه بالا برده شوند»، مىفرمايد:
هِىَ بُيُوتاتُ الأنبِياءِ والرُّسُلِ وَ الحُكَماءِ و أئِمَّةِ الهُدى.۳
1.. نور : آيه ۳۶ .
2.. براى توضيح بيشتر ، ر . ك : شرح زيارت جامعه كبيره : ص ۴۶ .
3.. الكافى : ج ۸ ص ۱۱۹ ح ۹۲ .