پيش‏گفتار

فرهنگ، مجموعه‏اى است از: باورها، آداب و رسوم، انديشه‏ها، ادبيّات، هنرها، ارزش‏ها، دانش‏ها و نيز شيوه زندگى كه در طىّ تجربه تاريخى جوامع، شكل مى‏گيرد و از نسلى به نسل ديگر منتقل مى‏شود.

بى ترديد، بخش اصلى و بنيادين فرهنگ و هويّت جوامع اسلامى برگرفته از قرآن كريم و گفتار و رفتار پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و اهل بيت مطهّر اوست. بر اين پايه، فراهم ساختن زمينه آگاهى از مفاهيم مهم و پركاربُرد دين، موجب گسترش و تعميق فرهنگ دينى در امّت اسلامى فراهم مى‏آورد و بدين سان مى‏توان كتاب‏هاى دربردارنده اين مفاهيم بنيادين و مؤثّر را كه با ذكر نمونه و در جامه‏اى نو و امروزين اند، «فرهنگ‏نامه»^۱ ناميد.

كتاب پيش رو، يكى از فرهنگ‏نامه‏هايى است كه از دانش‏نامه قرآن و حديث^۲ بر گرفته شده و با هدف استوارسازى فرهنگ دينى، اصلاح فرهنگ عمومى و ترويج معارف اصيل اسلام منتشر مى‏شود.

در باره اين فرهنگ‏نامه

فرهنگ‏نامه تجارت و داد و ستد، با هدف تصحيح ارزش‏هاى رفتارى نگارش يافته است.

درآمد اين فرهنگ‏نامه، توضيحى كوتاه در باره واژه‏شناسى تجارت، معناى آن در علم حقوق، پيشينه نظريّه‏هاى تجارى مدرن، و كاربرد واژه تجارت در قرآن و حديث در تجارت مادّى و معنوى است.

در ادامه كتاب، متن ره‏نمودهاى پيشوايان اسلام در باره انواع داد و ستد، بازرگانى، احكام، آداب و آسيب‏هاى خريد و فروش، همچنين توصيه‏هايى در باره شغل‏ها و معاملات نكوهيده، و مباحثى مرتبط با بازار، قيمت‏گذارى اجناس، گرانى و ارزانى، با نظمى نو و به طور نسبى، جامع، همراه با تحليل‏هاى مورد نياز، در هشت فصل آورده مى‏شوند:

در فصل اوّل، به جايگاه تاجر و كاسب درستكار، اهمّيت تجارت و بركات مادّى و معنوى آن، آثار زيانبار مادّى و معنوىِ بيكارى، و تبيين سهم تجارت در توسعه اقتصادى، پرداخته شده است.

در فصل دوم، معيارهاى كلّى در صحّت و بطلان معاملات و داد و ستدها تبيين شده‏اند.

فصل سوم، در باره مهم‏ترين احكام تجارت، مانند: رضايت طرفين معامله، كتمان نكردن عيب كالا، كامل دادن حقّ مشترى، رعايت حق و عدل و دورى كردن از حرامخوارى است.

فصل چهارم به تبيين آداب تجارت اختصاص دارد، از جمله: آموختن احكام تجارت، ياد خدا، دعا و طلب خير كردن از خداوند سبحان، صداقت و راستگويى، رعايت احتياط در توزين از سوى دو طرف معامله، انتخاب جنس مرغوب و باكيفيت، انتخاب نخستين قيمت پيشنهادى، گذشت و آسان‏نگيرى در معامله، فسخ كردن معامله فرد پشيمان، اعتدال در طلب