پيش‏گفتار

فرهنگ، مجموعه‏اى است از: باورها، آداب و رسوم، انديشه‏ها، ادبيّات، هنرها، ارزش‏ها، دانش‏ها و نيز شيوه زندگى كه در طىّ تجربه تاريخى جوامع، شكل مى‏گيرد و از نسلى به نسل ديگر منتقل مى‏شود.

بى ترديد، بخش اصلى و بنيادين فرهنگ و هويّت جوامع اسلامى برگرفته از قرآن كريم و گفتار و رفتار پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و اهل بيت مطهّر اوست. بر اين پايه، فراهم ساختن زمينه آگاهى از مفاهيم مهم و پركاربُرد دين، موجب گسترش و تعميق فرهنگ دينى در امّت اسلامى فراهم مى‏آورد و بدين سان مى‏توان كتاب‏هاى دربردارنده اين مفاهيم بنيادين و مؤثّر را كه با ذكر نمونه و در جامه‏اى نو و امروزين اند، «فرهنگ‏نامه»^۱ ناميد.

كتاب پيش رو، يكى از فرهنگ‏نامه‏هايى است كه از دانش‏نامه قرآن و حديث^۲ بر گرفته شده و با هدف استوارسازى فرهنگ دينى، اصلاح فرهنگ عمومى و ترويج معارف اصيل اسلام منتشر مى‏شود.

در باره اين فرهنگ‏نامه

فرهنگ‏نامه توبه، از جمله فرهنگ‏نامه‏هايى است كه با هدف تصحيح فرهنگ و تقويت ارزش‏هاى رفتارى، نگارش يافته است. با توجّه به اين كه قرآن، همه اهل ايمان را به توبه دعوت كرده،^۱ اين فرهنگ‏نامه از اهمّيت ويژه‏اى برخوردار است ؛ زيرا همگان نياز به توبه دارند، هر چند توبه از گناهان مختلف، متفاوت است.^۲

در درآمد اين فرهنگ‏نامه، توضيحى كوتاه در باره واژه‏شناسى «توبه» آمده و به كاربرد واژه «توبه» براى خداوند سبحان و انسان در فرهنگ قرآن و حديث، اشاره گرديده و حقيقت توبه، نياز همگان به توبه و مقصود از «توبه نصوح» تبيين شده است.

در متن كتاب نيز برجسته‏ترين ره‏نمودهاى قرآن و احاديث اسلامى در باره «توبه» در هفت فصل آورده شده است:

در فصل اوّل، معانى متعدّدى براى توبه بيان شده است، مانند: پافشارى نكردن بر انجام گناه، پشيمانى از گناه، اعتراف به گناه، تصميم‏گيرى جدّى براى تكرار نكردن گناه. در پايان فصل نيز معناى «توبه نصوح» تبيين شده است.

فصل دوم، به تبيين وجوب توبه و فضيلت آن، خرسندى خداوند سبحان از توبه بندگان، ارزش توبه كنندگان، ضرورت شتاب كردن در توبه و توبه دوباره، هشدار در باره امروز و فردا كردن و به تأخير انداختن توبه، و بر حذر داشتن از توبه دروغين، اختصاص دارد.

فصل سوم در باره پذيرفته شدن توبه است. مباحث مهمّ اين فصل،