فرهنگ‌نامه جمعه
صفحه 7
پیش‌گفتار
فرهنگ‌نامه، در این سلسله کتاب‌ها به معنای اثری است که به گونه ویژه به موضوعی خاص پرداخته و حکمت‌ها و فرهنگ۱ مرتبط با آن را منتقل می‌کند. فرهنگ‌نامه جمعه، قطرهای از دریایِ علوم و معارف ناب اسلامی و مدخَلی۲ دیگر از دانشنامه قرآن و حدیث است که به صورت مستقل، منتشر میشود. در این دانشنامه، واژهها و اصطلاحاتی که در قرآن و احادیث، کاربرد فرهنگیِ گستردهای دارند، به ترتیب الفبایی، با ساختاری جدید و با ذکر نمونه کاربردها (شواهد)، معناشناسی و تحلیل و تبیین میگردند. در لابهلای این دانشنامه، برخی مدخلها، از کاربرد فرهنگیِ ویژه و بسامد استفاده بالایی برخوردارند. بدین معنا که عموم مسلمانان و یا گروههای خاصّی از آنان، به صورت شبانهروزی و گسترده، با آنها سر و کار دارند. به منظور تصحیح و تقویت فرهنگ عمومیِ جوامع اسلامی، ضروری است معارف مربوط به این گونه واژهها و اصطلاحات، به صورت "کتابِ همراه” و "کتاب راهنما”، در اختیار همگان قرار گیرد.
با این نگاه، مَدخَلهایی از این دست ـ که گفتیم ـ، به صورت کتابهایی
1.. فرهنگ: علم؛ دانش؛ ادب؛ تربیت؛ پدیدۀ کلّی پیچیدهای از آداب، رسوم، اندیشه، هنر و شیوۀ زندگی که در طیّ تجربۀ تاریخی اقوام، شکل میگیرد و قابل انتقال به نسلهای بعدی است (ر.ک: لغتنامۀ دهخدا، فرهنگ معین و فرهنگ بزرگ سخن).
2.. در دانشنامهها، به هر واژۀ اصلی که توضیحی (مقالهای) در ذیل خود دارد، «سَر‌‌واژه» یا «مدخل» میگویند. به مجموع سر‌واژه و توضیح، بر روی هم نیز، «مدخل» گفته میشود (ر.ک: فرهنگ بزرگ سخن).
فرهنگ‌نامه جمعه
صفحه 8
مستقل و در اندازههایی که حمل و مطالعه آن آسان باشد، در اختیار علاقهمندان قرار میگیرند.
گفتنی است که در این سلسله آثار، برای آنچه مربوط به رفتار و حالات خاص است (مانند: ادب، اذان و آرزو) نام "فرهنگ‌نامه” و برای آنچه مربوط به گروههای اجتماعی (مانند: کارگران، بسیجیان، جوانان و کودکان) میشود و يا آموزههای حکیمانه پیشوایان بزرگ اسلام يا حکمای بزرگ الهی (چون لقمان حکیم) را ارائه مینماید، نام "حکمتنامه” را برگزیدیم.
فرهنگ‌نامه جمعه، دهمین کتاب۱ از مجموعه فرهنگنامههایی است که با هدف تصحیح و تقویت فرهنگ ارزشهای رفتاری، در دست تدویناند. مهمترین ویژگیهای این فرهنگ‌نامه، عبارت است از:
۱. جامعیت
در این فرهنگ‌نامه، برجستهترین نکات و دستور العملهایی که جهت فرهنگسازی و بهره‌برداری از برکات شب و روز جمعه، ضروری اند، از منابع شيعی و اهل سنّت، گزینش شده‌اند و در اختیار علاقهمندان قرار میگیرند.
۲. جمعبندی آداب جمعه
به منظور آشناییِ اجمالی با آداب جمعه، در مقدّمه بخش اوّل کتاب، مهمترین نکاتی که آگاهی از آنها برای بهره‌برداری از برکات شب و روز جمعه، ضروری است، خلاصه شده تا علاقهمندان در کمترین فرصت بتوانند اطّلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند. بدیهی است برای آشنایی تفصیلی، مراجعه به متن کتاب، ضروری است.
1.. فرهنگنامههای: ادب ، اذان، آرزو، مسجد، بصیرت، امنیت ملّی، میهمانی، مرثیهسرایی، و زیارت، آمادۀ بهره‌برداری همگان گردیده اند.